Vleermuissoorten in de schijnwerpers: de oudste, de vreemdste en de grootste
ZoogdierverenigingDe vleermuissoorten die we in de schijnwerpers zetten, zijn soorten die zeldzaam zijn in Nederland en daardoor wat minder bekend zijn. We doen dat op alfabetische volgorde èn van klein naar groot: Brandts vleermuis, mopsvleermuis en vale vleermuis.
Bejaarde Brandts
De Brandts vleermuis (Myotis brandtii) is een wat kleinere vleermuis met een bruine huid en een lichtbruine tot goudgele rugvacht. Deze soort lijkt zoveel op de baardvleermuis (Myotis mystacinus) dat er pas sinds 1970 onderscheid gemaakt wordt tussen deze twee soorten. De oudste vleermuis die ooit werd gevonden was een Brandts vleermuis van wel 41 jaar. De Brandts vleermuis vangt vooral kleinere insecten, zoals vlinders, uit de lucht.
Doordat de Brandts vleermuis en de baardvleermuis zo moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn en doordat uit nader onderzoek is gebleken dat de Brandts vleermuis de zeldzaamste van de twee is, is de verspreiding van deze soort niet goed bekend. Bij vangacties wordt de soort vooral in het oosten van Nederland en in Zuid-Limburg aangetroffen.
Mops of dwarsoor
De mopsvleermuis (Barbastella barbastellus) lijkt op geen enkele andere vleermuissoort in Nederland. De mopsvleermuis heeft een brede, korte snuit en brede oren, die elkaar op het midden van de kop raken. Deze vleermuissoort werd daarom vroeger ook wel ‘dwarsoorvleermuis’ genoemd. De naam mopsvleermuis komt waarschijnlijk van het hondenras mopshond, een ras met een stompe snuit. De donkere, bijna zwarte rugvacht van de mopsvleermuis heeft vaak lichte haarpunten. De mopsvleermuis gebruikt ook een wat afwijkende vorm van echolocatie, waarbij twee typen signalen worden afgewisseld. Met behulp van deze signalen lokaliseert en vangt hij vooral nachtvlinders.
De mopsvleermuis kwam vroeger in zeer lage aantallen voor in Zuid-Limburg en in het zuiden van Zeeland. Na 1994 werden er geen waarnemingen meer gedaan van deze soort en werd aangenomen dat de mopsvleermuis uit Nederland was verdwenen. Na intensief onderzoek naar de mopsvleermuis in Oost-Vlaanderen (België) werd deze soort in 2017 ook net over de grens in Nederland aangetroffen. Sinds deze waarneming worden er regelmatig waarnemingen van de mopsvleermuis gedaan in het uiterste zuiden van Zeeland. Een kraamkolonie is echter nog niet aangetroffen.
Vaal maar flink
De vale vleermuis (Myotis myotis) mag dan misschien niet zo kleurrijk zijn, het is met een spanwijdte van zo’n veertig centimeter wel de grootste vleermuissoort die in Nederland voorkomt. De vale vleermuis jaagt in bossen zonder ondergroei of boven korte vegetatie. Met zijn grote oren kan hij zijn prooi horen lopen. De vale vleermuis plukt zijn prooien vaak van de grond en eet voornamelijk grotere prooien zoals loopkevers en spinnen.
In de tweede helft van de vorige eeuw nam het aantal overwinterende vale vleermuizen sterk af en ook de bekende kraamkolonies verdwenen. Hoewel de populatie zich vanaf 1995 voorzichtig leek te herstellen, is de trend sinds 2009 onzeker. De vale vleermuis overwintert vooral in Zuid-Limburg, maar zo nu en dan wordt ook op andere plekken in Nederland een overwinterend dier aangetroffen. De vale vleermuis wordt ’s zomers in zeer lage dichtheden in het oosten en zuiden van het land aangetroffen. In 2018 is een kraamgroep van de vale vleermuis gevonden in Zuid-Limburg.
Meer informatie
Wil je weten welke belangrijke rol verschillende vleermuissoorten spelen in de landbouw en in onze ecosystemen, lees dan ons bericht van april.
Tekst: Marjolein van Adrichem, Zoogdiervereniging
Foto's: Joris Verhees (leadfoto: Brandts vleermuis); Marjolein van Adrichem