De Noordpool: een nieuwe zonbestemming?

Het gebied zou langzaam moeten ontwaken uit de winterperiode nu de dagen langer worden. In plaats daarvan kampt deze koude, witte wereld met een hittegolf waardoor de temperaturen 30 graden hoger liggen dan normaal. Wat is er aan de hand?  

De hittegolf wordt veroorzaakt door een lagedrukgebied dat warme lucht van het zuiden naar het noorden brengt, en door de opwarming van de Atlantische Oceaan: een effect van een veranderend klimaat. De hogere temperaturen brengen de Noordpool in een vicieuze cirkel. Witte oppervlakten, zoals ijs en sneeuw, reflecteren ongeveer negentig procent van het zonlicht, maar het zee-ijs smelt steeds sneller en eerder in het seizoen. Als het verdwijnt, verschijnen donkere aard- en wateroppervlakten, deze absorberen juist zo’n negentig procent van het zonlicht. Hierdoor wordt het gebied warmer en versnelt de verandering van het klimaat. Het Noordpoolgebied warmt zelfs twee tot drie keer sneller op dan de rest van de aarde!  

Minder en dunner 

Het ijs in het Noordpoolgebied groeit in de herfst en winter en bereikte dit jaar in februari zijn maximumomvang, voor het weer smelt wanneer de lente aanbreekt. Dit jaar staat op plek tien van laagste ijsomvang ooit. Het ijs bereikte een piek van 14,88 miljoen vierkante kilometer, dat is 770.000 vierkante kilometer minder dan het gemiddelde tussen 1981 en 2010. Sinds het begin van de metingen in 1979 namen de maximale ijsoppervlakten iedere tien jaar met dertien procent af.  

Wetenschappers ontdekten dat het zee-ijs in een groot deel van het Noordpoolgebied ook nog eens twee keer zo snel dunner wordt dan gedacht. In slechts twintig jaar tijd verloor het ijs een derde van zijn volume. Voorheen waren er ijslagen van wel tien tot twaalf jaar oud, die ook in de zomer bleven liggen. Deze smolten nooit volledig en groeiden elk jaar verder. Dit dikke, meerjarige ijs verdwijnt en wordt vervangen door dun, eenjarig ijs. Het verlies van meerjarig zee-ijs zal tot gevolg hebben dat het Noordpoolgebied over niet al te lange tijd ijsvrij zal zijn in de zomer.  

De ijsbeer: een onmisbare schakel 

Het verdwijnen van het ijs heeft ook een enorme impact op de bewoners van de Noordpool. Het vormt bijvoorbeeld de grootste bedreiging voor het grootste landroofdier: de ijsbeer. IJsberen hebben zee-ijs nodig om er op zeehonden te kunnen jagen. Ze kunnen goed zwemmen, maar zonder ijs kunnen ze niet overleven. Deze prachtige dieren zijn belangrijk voor de gezondheid van het ecosysteem. De zeehonden die ze eten – en die afhankelijk zijn van zee-ijs om hun jongen te krijgen – eten weer vis waardoor de natuur in balans blijft. De inheemse en lokale gemeenschappen in het Noordpoolgebied hebben hier ook baat bij. Ze zijn afhankelijk van visserij, en met een gezond ecosysteem is er veel vis beschikbaar.  

Wetenschappers voorspellen dat de Noordpool al in 2050 ijsvrij kan zijn in de zomer. Het is nog niet te laat: als we ons gedrag aanpassen en onze CO₂-uitstoot verminderen, dan kunnen we het tij nog keren, voor de dieren, de bewoners van de Noordpool én voor onszelf. Ben je benieuwd naar de impact van jouw levensstijl op de aarde, en wil je tips om nóg verder te verduurzamen? Doe dan de voetafdruktest.  

Tekst: Wereld Natuur Fonds
Foto: Steve Morello, WWF