Zeldzame broedvogels 2021: grote soorten doen het goed

Dit jaar leverde veel bijzondere (en nieuwe) broedvogels op. Wat valt op? Grote soorten doen het goed. Enkele soorten zitten in de min en er zijn een paar nieuwkomers. Het volledige overzicht van alle zeldzame broedvogels van 2021 is verschenen in het laatste nummer van Sovon Nieuws van 2021.

Grote soorten in de plus

Zeearend

Er werden 17 broedende Zeearendenparen vastgesteld. Daarnaast bleef het bij drie paren onduidelijk of er is gebroed. Vijftien jongen werden vliegvlug. De nesten lagen in het Beneden-Rivierengebied (1), IJsselmeergebied (6), Noord-Nederland (4), Rivierengebied (1) en ZW-Nederland (5).

Visarend

In de Biesbosch hadden vijf paar Visarenden een nest waarvan drie paren succesvol waren met in totaal acht jongen. Ook in Gelderland bouwde een paar een nest, maar het kwam niet tot eileg.

Kraanvogel

De natte zomer was gunstig voor Kraanvogels. De populatie groeide verder naar 46 territoriale paren (2020: 42), waarvan er 40 eieren kregen en 24 jongen. Er werden 21 jongen vliegvlug (2020: 12). Het eerste broedgeval voor onze zuiderburen vond plaats in (Belgisch) Limburg waar twee kuikens werden gezien in de Vallei van de Zwarte Beek.

Pontische Meeuw

De nieuwkomer Pontische Meeuw, waarvan in 2012 het eerste nest (mengpaar) werd gevonden, doet het erg goed. Onderzoek op een strekdam bij Lelystad leverde 45 paren en 43 nesten op (inclusief paren met een hybride vogel of Zilvermeeuw als partner). Op De Kreupel in het IJsselmeer werden 39 nesten geteld. ‘Ponten’ broedden ook in de Stevolplas in Limburg (zuiver paar), nabij Rijswijk in Gelderland (zuiver paar en mengpaar), in het Haringvliet (zuiver paar en mengpaar) en mogelijk bij de Bocht van Molkwar in Friesland (2) en op een dak in Zwolle (1; met een pas uitgevlogen jong 500 meter verderop).

Oehoe

Wie had er in 2011 (9 paar) gedacht dat we tien jaar later 54 Oehoe-paren zouden hebben? Voor het eerst werd er één paar gemeld in Zeeland, de overige zaten in Limburg (24), Gelderland (9), Noord-Brabant (8), Overijssel (8), Drenthe (4) en Noord-Holland (1). Van de 40 nesten die goed gevolgd konden worden mislukten er 6, er werden minimaal 82 jongen geboren.

Soorten in de min

Blauwe Kiekendief

Helaas kent 2021 ook verliezers. De Blauwe Kiekendief is tegenwoordig één van de zeldzaamste roofvogels van het land. Alleen op Texel (3), Terschelling (3) en in de Groningse akkers (2) zaten paren.

IJsvogel

De koude periode met vorst en sneeuw in februari zorgde voor een forse afname van het aantal IJsvogels. Volgens de nu beschikbare gegevens van 112 telgebieden waar in zowel 2020 als 2021 werd geteld, verdween bijna tweederde van de territoria (307 respectievelijk 106). De IJsvogel heeft dus een flinke veer moeten laten in 2021.

Cetti’s Zanger, een wisselend beeld

De kou in februari lijkt lokaal voor een afname van het aantal Cetti’s Zangers te hebben gezorgd, zoals in de Reeuwijkse Plassen (12, was 29 in 2020), Boezems Kinderdijk (7, was 30) en Gelderse Poort (30, was 42). Elders nam het aantal echter toe, bijvoorbeeld Drontermeer (10, was 7) en Rottemeren-Zevenhuizerplas (30, was 22). In de, nu beschikbare, 135 telgebieden waar beide jaren geteld is, werden 532 respectievelijk 514 territoria geteld (afname van 3 procent). Deze stabilisatie na de winterse periode valt op, de afgelopen vijf jaren groeide het aantal met gemiddeld 28 procent per jaar.

Nieuwkomers

Balkanvliegenvanger

Hoewel een territorium nog niet vastgesteld kon worden, betekende een zingende Balkanvliegenvanger van 6 tot en met 10 mei op de Veluwe een nieuwe soort voor Nederland. Bijzonder in Noordwest-Europa.

Struikrietzanger

Op de noordpunt van Texel broedde het eerste zuivere paar Struikrietzangers in ons land. Begin augustus werden er drie jongen gevoerd. In 1998 broedde een man Struikrietzanger samen met een vrouw Bosrietzanger nabij Nieuwegein (2 jongen). Een Struikrietzanger in het Noordhollands Duinreservaat (2 tot 26 juni) was mogelijk gepaard met een Bosrietzanger maar als het al tot een broedgeval is gekomen, was dat niet succesvol. Ongepaarde vogels zongen wekenlang in de Ooijpolder in Gelderland en bij Waddinxveen in Zuid-Holland.

Tot slot willen we alle tellers, districtscoördinatoren, soortwerkgroepen en terreinbeheerders hartelijk bedanken voor hun telinspanningen. Wat zal 2022 ons brengen?

Tekst: Harvey van Diek en Arjan Boele, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto's: Albert de Jong, Sovon (leadfoto: Pontische Meeuw); Herman Feenstra; Harvey van Diek; Luc Hoogenstein, Saxifraga; Ruud van Beusekom