Nieuw onderzoek naar effecten klimaatverandering op hooikoorts; pollen met kerst

Een recente analyse van 42 jaar pollentellingen door het Elkerliek Ziekenhuis in Helmond en het Leids Universitair Medisch Centrum laat een vervroeging van de start van bloeiseizoenen van bomen, grassen en kruiden zien. De drijvende kracht hierachter is zeer waarschijnlijk klimaatverandering. Doordat het seizoen voor gras en bijvoet steeds later eindigt, wordt het pollenseizoen geleidelijk aan langer. De hoeveelheid boompollen en ook de piekconcentratie zijn toegenomen, terwijl die van grassen en bijvoet is afgenomen. De afname in de hoeveelheid pollen van gras en bijvoet heeft meest waarschijnlijk te maken met de toename in verstedelijking in het gebied rond de pollensamplers. Hierdoor is er minder ruimte voor de planten om te groeien. Hierover is recent een artikel gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Frontiers in Allergy.

Hooikoorts met kerst en oud en nieuw

Dat de eerste hazelaars en elzen alweer in bloei komen, past dus in een trend. De vroege bloei wordt veroorzaakt door hoge temperaturen in de herfst en de warme start van december. Met een gemiddelde temperatuur van 11,6°C staat de herfst van 2021 op de zesde plek in de ranglijst van zachtste herfstseizoenen sinds 1901. De komende weken moeten mensen die last hebben van pollen van hazelaar en els dus rekening houden met hooikoortsklachten.

De veranderingen in de start en duur van het pollenseizoen en pollenaantallen hebben gevolgen voor allergiepatiënten. Zij kunnen meer klachten gaan ervaren en de periode waarin zij klachten verwachten verandert. Hogere piekconcentraties leiden mogelijk ook tot heftiger klachten. Goede informatie aan allergiepatiënten wanneer zij klachten kunnen ervaren is dus van groot belang. Om de effecten van klimaatverandering op allergie beter beheersbaar te maken, start op 1 januari een groot landelijk onderzoek. Het onderzoek wordt gesubsidieerd door programma Klimaat en Gezondheid van onderzoekfinancier ZonMw, gebaseerd op de Kennisagenda Klimaatverandering en Gezondheid.

Pollenverwachting, ziektelast en bomengids

Binnen het onderzoek ontwikkelen we een ruimtelijke pollenverwachting. We willen daarnaast bepalen hoe blootstelling aan verschillende pollen de ziektelast bepaalt en hoe klimaatgerelateerde factoren, zoals hitte en luchtverontreiniging, de ziektelast beïnvloeden. We onderzoeken ook op welke manier deze informatie het beste aan de patiënten kan worden verstrekt. Ook maken we een gids waarin de allergeniciteit van de pollen van verschillende boomsoorten wordt beschreven. Boomeigenaren, landschapsarchitecten en hoveniers kunnen dan bij het kiezen van nieuwe aanplant beter rekening houden met de allergeniciteit.

In dit onderzoek wordt samengewerkt tussen organisaties vanuit de zorg (Leids Universitair Medisch Centrum, Elkerliek Ziekenhuis, Service Apotheek), universiteiten (Wageningen University, Universiteit Twente), overheidsinstanties (RIVM, GGD Rotterdam) en het bedrijfsleven (Terra Nostra).

Tekst: Letty de Weger, LUMC en Arnold van Vliet, Wageningen University
Foto's: Arnold van Vliet