Tropische bossen herstellen verrassend snel
Wageningen Environmental Research, Wageningen UniversityNa twintig jaar bereiken ze gemiddeld bijna tachtig procent van de bodemvruchtbaarheid, koolstofopslag in de bodem, structuur en diversiteit aan bomen, die je ook vindt in oude bossen. De studie concludeert dat natuurlijke verjonging een goedkope en natuurlijke oplossing is voor het verminderen van klimaatverandering, het behoud van biodiversiteit en het herstel van ecosystemen.
Belangrijk voor klimaat en biodiversiteit
Het internationale team van tropische ecologen analyseerde hoe twaalf verschillende boseigenschappen zich herstellen gedurende de eerste eeuw van spontane bosontwikkeling, en hoe het herstel van die verschillende eigenschappen met elkaar samenhangt. Hiervoor bestudeerden zij 77 landschappen en meer dan 2200 stukken bos in tropisch Amerika en West-Afrika.
Volgens Lourens Poorter, hoofdauteur en hoogleraar bij Wageningen University & Research, zijn er nog maar weinig oude bossen over. Poorter: “Het is dus superbelangrijk om die oude bossen actief te beschermen en verdere ontbossing te stoppen. Tegelijkertijd zien we dat tropische bossen het potentieel hebben om op natuurlijke wijze terug te groeien op verlaten akkers, zoals bij zwerflandbouw, of op verlaten veeweides."
"Deze hergroeiende bossen beslaan uitgestrekte gebieden en kunnen bijdragen aan lokale en mondiale doelstellingen voor ecosysteemherstel. Ze verminderen klimaatverandering, doordat ze koolstof opnemen en water rondpompen. Ook helpen ze mee aan het behoud van de biodiversiteit en zijn ze belangrijk voor de lokale bevolking voor het leveren van water, brandhout, hout en niet-houtige bosproducten, zoals vruchten en medicijnen”.
Boseigenschappen
Hergroeiende, zogenaamde secundaire bossen herstellen dus verrassend snel. Volgens Poorter zijn er op korte termijn al grote voordelen te behalen met het natuurlijke herstel van tropische bossen. De snelheid van herstel verschilt echter per boseigenschap: herstel tot negentig procent van de waarde van oude bossen is het snelst voor bodemvruchtbaarheid (minder dan 10 jaar) en voor het functioneren van planten (minder dan 25 jaar), wat langzamer voor structuur en diversiteit aan boomsoorten (25 tot 60 jaar), en het langzaamst voor bovengrondse biomassa en soortensamenstelling (meer dan 120 jaar).
Coauteur, Dylan Craven, van de Universidad Mayor in Chili: “Wij hebben geanalyseerd hoe het herstel van verschillende boseigenschappen met elkaar samenhangt. De maximale boomgrootte, variatie in bosstructuur en boomsoortenrijkdom blijken robuuste indicatoren te zijn voor het herstel van andere boseigenschappen. Deze drie indicatoren zijn relatief eenvoudig te meten en kunnen worden gebruikt om bosherstel te monitoren. Met remote sensing kun je bijvoorbeeld nu al de boomgrootte en de variatie daarin over grote oppervlaktes en over de tijd monitoren.”
Secundaire tropische bossen
Secundaire bossen zijn bossen die op natuurlijke manier hergoeien nadat het bos bijna compleet verwijderd is voor menselijk gebruik (meestal voor zwerflandbouw, maar ook voor reguliere landbouw of veeteelt). Op dit moment is meer dan de helft van het tropische bos in de wereld niet oud bos, maar natuurlijk verjongend bos, waarvan het grootste gedeelte secundair bos is. In tropisch Latijns-Amerika bestaat 28 procent van het huidige landoppervlak uit secundair bos.
Internationale doelstellingen
Volgens medeauteur, Bruno Hérault, van CIRAD, Ivoorkust, laat het lokale en wereldwijde belang van secundaire bossen èn hun snelle herstel na twintig jaar, zien dat natuurlijke verjonging een goedkope en natuurlijke oplossing is om te voldoen aan de internationale doelstellingen voor klimaatverandering en het herstel van ecosystemen en biodiversiteit.
Hérault: “Er is geen unieke oplossing voor herstel, een mix van natuurlijk en actief herstel kan nodig zijn. Er is een heel scala aan oplossingen, variërend van natuurlijke verjonging, geassisteerde natuurlijke verjonging, via boslandbouw tot plantages. De optimale oplossing hangt af van de plaatselijke omstandigheden, de plaatselijke bevolking en hun behoeften. Door zo’n mix van benaderingen te gebruiken, kunnen wij meer natuurlijke, biodiverse en veerkrachtige landschappen creëren.”
Meer informatie
Tekst: Lourens Poorter, Wageningen University
Foto: Rens Brouwer