Haaienmoeders baren in Zeeuwse zeearmen

ARK Rewilding Nederland, Sportvisserij Nederland, Wageningen University & Research
24-OKT-2021 - Vrouwtjes van de gevlekte gladde haai zwemmen in de zomer naar de Ooster- en Westerschelde om daar – na een zwangerschap van maar liefst een jaar – hun jongen te baren. De Zeeuwse delta vervult daarmee een belangrijke rol voor deze soort, blijkt uit een onderzoek met vin-merkjes. In de winter zwemmen de zwangere haaiendames naar het zuiden, terwijl veel mannetjes naar het noorden trekken.

Negen soorten haaien en negen soorten roggen komen van oorsprong voor in het Nederlandse deel van de Noordzee. Deze roofvissen hebben een belangrijke, stabiliserende rol in het ecosysteem van de zee. Ze eten bijvoorbeeld krabben en zeesterren die op hun beurt weer schelpdieren eten. Andere haaiensoorten jagen op vis. Omdat met name de grote haaien- en roggensoorten lang leven en zich langzaam voortplanten, zijn ze kwetsbaar voor verstoring en bevissing. ARK Natuurontwikkeling wil de natuurlijke dynamiek van de Noordzee-natuur terugbrengen door schelpdierriffen te herstellen en rustgebieden te creëren. “Ik hoop dat we over een aantal jaar de vleet, een rog zo groot als een vliegend dekbed, terug kunnen brengen naar de Noordzee”, zegt Gijs van Zonneveld van het Noordzeeprogramma van ARK. “Dat kan alleen als de zee weer veilig is voor deze vissen.”

Pup van een gevlekte gladde haai. Een volwassen exemplaar kan tot 130 centimeter groot worden

Niels Brevé met een gevlekte gladde haai. Goed te zien zijn de kenmerkende sterachtige stippen op de rug

Eén van de kleinere haaiensoorten die in Nederland voorkomt is de gevlekte gladde haai. Tien jaar geleden werd begonnen met een onderzoek met gemerkte haaien om meer te leren over het gedrag van deze soort. Zo’n 25 schippers van hengelsportcharters, garnalenvissers en een pulskorvisser hielpen tussen 2011 en 2018 om ruim vierduizend gevlekte gladde haaien van een merkje te voorzien: simpele gele plastic vin-labeltjes met een telefoonnummer en een website.

Vrouwen zuid-, mannen noordwaarts

Tweehonderddertig keer werd er een gemerkte haai opnieuw gevangen en teruggemeld. “Hierdoor zijn we meer te weten gekomen over hun opvallende migratie”, zegt haaienonderzoeker Niels Brevé van Sportvisserij Nederland en de Universiteit Wageningen. “In de Voordelta zitten in het zomerhalfjaar mannetjes én vrouwtjes van alle maten, maar in de Oosterschelde en in de monding van de Westerschelde vinden we bijna uitsluitend volwassen vrouwtjes. Waarschijnlijk foerageren ze langs de kust en zoeken de zwangere vrouwtjes vooral de Zeeuwse zeearmen op om jongen te krijgen.”

In de winter trekken de gevlekte gladde haaien weg van Zeeland. Een deel van de mannetjes gaat noordwaarts naar Schotland en Noorwegen. De vrouwtjes gaan met de overgebleven mannen richting het zuiden. Zij worden teruggemeld vanuit het Engelse Kanaal. De grootste volwassen vrouwtjes zwemmen verder door en worden gevonden ten zuiden van Bretagne tot in de Golf van Biskaje. Een tocht van ruim tweeduizend kilometer.

Verspreidingsgebied van mannelijke en vrouwelijke gevlekte gladde haaien

Waarom de gevlekte gladde haaien in de winter op basis van geslacht deels uit elkaar gaan is nog niet bekend. “Mogelijk zijn de zwangere vrouwtjes op zoek naar wat warmer water”, zegt Brevé. “Dat zou de ontwikkeling van de jongen kunnen versnellen. Mannetjes hebben dat niet nodig en kunnen dichterbij blijven of in de winter zelfs naar de noordelijke Noordzee verkassen.”

Sportvisserij Nederland, Wageningen Marine Research en de Wageningen Universiteit zetten samen het merkprogramma op. Het werd gesteund door vissers, Rijkswaterstaat, Ministerie LNV, LIFE IP Deltanatuur, het Wereld Natuur Fonds en ARK Natuurontwikkeling. Het bijbehorende artikel is hier te vinden.

Meer informatie

Tekst: Niels Brevé, Sportvisserij Nederland, Erwin Winter en Leo Nagelkerke, WUR en Iris Roggema, ARK Natuurontwikkeling
Beeld: Sportvisserij Nederland

  

  

Laatste berichten

Zie ook