Ruimte voor nieuwe ooibossen

OBN Natuurkennis
19-OKT-2021 - De komende jaren moet er 37.000 hectare nieuw bos bij komen, volgens de Bossenstrategie. Kunnen nieuwe ooibossen langs de grote rivieren hier een bijdrage aan leveren? Wegens de waterveiligheid mag dat niet overal. Onderzoekers van Wageningen University & Research ontwikkelden voor het OBN een digitale tool, waarmee beheerders kunnen bepalen waar ruimte is voor nieuw ooibos.

Als we alle uiterwaarden zouden laten begroeien met ooibos, zou de doelstelling van de Bossenstrategie in een handomdraai gehaald worden. Helaas is het zo simpel niet. Grote delen van de buitendijkse gebieden moeten vrij zijn van obstakels, om ervoor te zorgen dat overtollig water tijdens hoogwater snel kan worden afgevoerd. Afgelopen zomer hebben we in Limburg kunnen zien wat er gebeurt als dat niet lukt. Bomen, struweel en ruigte worden in dit geval beschouwd als obstakels. In de digitale tool van OBN zijn voor elke uiterwaard zoekgebieden ingetekend waar ooibos zich qua waterveiligheid wel mag ontwikkelen.

Sporen van de bever in het ooibos

Stroombanen en mengklassen

In 2012 heeft Rijkswaterstaat in het Programma Stroomlijn de zogenaamde stroombanen vastgesteld. Dat zijn de delen van de uiterwaarden waar het water ongehinderd moet kunnen doorstromen. Hier is dus geen ooibosontwikkeling mogelijk. Daarnaast heeft Rijkswaterstaat de Vegetatielegger ontwikkeld, waarin per locatie mengklassen zijn bepaald. De mengklasse bepaalt het maximale percentage ruwe vegetatie (ooibos, struweel, riet en ruigte) en het minimale percentage gladde begroeiing (gras en akker). Al deze gegevens zijn in de tool verwerkt.

Groeiplaatstypen en natuurkwaliteit

Daarnaast geeft de tool nog veel meer informatie. Zo zijn voor alle uiterwaarden de verschillende groeiplaatstypen ingetekend. Lissen-ooibos groeit bijvoorbeeld in lage en vochtige uiterwaarden en langs de oevers van strangen, terwijl het Abelen-iepenbos juist op de oeverwallen en rivierduinen groeit. Ook de huidige natuurkwaliteit is in kaart gebracht. Verspreidingsgegevens van 118 karakteristieke planten- en diersoorten van het ooibos zijn voor het gehele buitendijkse rivierengebied in beeld gebracht. Zo is per uiterwaard de soortenrijkdom per hectare te zien.

Actuele natuurwaarden

Een afweging maken

Met behulp van al deze informatie kunnen beheerders en ontwerpers een weloverwogen afweging maken over de ontwikkeling van ooibos in hun uiterwaard. Waar mag het? Wat zijn de kansen voor biodiversiteit? Welk type ooibos kan ik hier verwachten? Daarnaast voorkomt de tool dat er nieuw ooibos wordt ingepland op plekken die nu al een hoge natuurwaarde hebben. Het zou natuurlijk zonde zijn om een waardevol botanisch grasland op te offeren voor een ooibos.

Meer informatie

Tekst: Sofia Opfer, Kennisnetwerk OBN
Foto's: Bert Boekhoven; Fabrice Ottburg
Kaart: Afwegingskader Ooibossen

  

  

Laatste berichten

Zie ook