Ooievaars lijden onder nat weer

Met veel nieuwe broedgevallen startte het jaar niet slecht voor de ooievaars. Maar in mei, toen veel van de ooievaars nog met kleine jongen zaten, sloeg het barre weer toe. Een voorbode van het natte en koude broedseizoen van 2021.

Stromende regen

De ooievaars ondervonden veel moeilijkheden door de uitzonderlijke weersomstandigheden dit jaar. Door alle regen in het begin van het broedseizoen werden de jonge kuikens te nat en te koud en de zelf ook kletsnatte ouders waren niet in staat de kwetsbare jongen goed op te warmen. Als gevolg van onderkoeling (pdf: 844 KB) stierven veel jongen en mislukte een groot deel van de nesten.

Maar, in tegenstelling tot een nat begin van het broedseizoen, blijkt wat regen in juni en juli wél gunstig te zijn. De kuikens zijn dan groot genoeg om zichzelf warm te houden en de natte omstandigheden maken het voor de ouders makkelijker om genoeg voedsel, zoals regenwormen, te vinden.

Droge jaren

De afgelopen broedseizoenen (2018-2020) waren juist relatief droog, vooral 2018 was een historisch droog jaar. Die droogte kan een uitdaging vormen voor jagende ooievaarsouders. De gegevens die voor Meetnet Nestkaart zijn verzameld (zie onderstaande figuur) laten echter een onverwacht beeld zien: ondanks de droogte blijken er per nest relatief veel jongen uit te zijn gevlogen in de jaren 2018-2020. Hierbij moet wel worden benoemd dat er vaak grote verschillen in broedsucces zijn tussen verschillende regio’s, maar over het algemeen lijkt het erop dat veel ooievaars er ondanks de droogte toch in zijn geslaagd om voldoende voedsel te vinden voor hun jongen.

Een slimme jager

In die droge jaren hebben ooievaars zich mogelijk goed kunnen redden door hun gevarieerde dieet. De opportunistische vogels kunnen namelijk makkelijk uit de voeten met wat de omgeving biedt. Zo zal de veldmuizenpiek een gunstige bijdrage hebben geleverd aan het broedsucces in 2019. Maar ooievaars eten eigenlijk alles wat ze al stappend door het weiland tegenkomen: regenwormen, sprinkhanen, kevers, kikkers, mollen. Vooral in pas gemaaid grasland, waar verstoorde en verwonde prooidieren eenvoudig te vinden zijn, kunnen ze hun slag slaan. Onderzoek in Duitsland suggereert dat ooievaars deze pas gemaaide graslanden, net als wij, goed op geur kunnen lokaliseren.

Nestkaarten

De ooievaars hebben dus meerdere trucs in de doos om voldoende voedsel te verzamelen. Hopelijk helpt dit ze om toch wat van dit natte broedseizoen te maken. De precieze gevolgen van het weer kunnen we met nestkaarten van vrijwilligers in beeld brengen, maar het is nog even afwachten tot alle gegevens van dit jaar binnen zijn.

STORK & vrijwilligers

Veel dank aan Annemieke Enters en Wim van Nee van STORK (Stichting Ooievaars Research & Knowhow) voor het verzamelen van berichten uit het veld voor dit artikel. Daarnaast willen we ook graag alle invoerders van nestkaarten bedanken. Heb je zelf ook ooievaarsnesten in de buurt? STORK en Sovon zijn je erg dankbaar als je de gegevens van deze nesten doorgeeft! Het invoeren van nestgegevens kan eenvoudig via de speciale nestkaartpagina voor ooievaars.

Tekst: Bernice Goffin, Sovon Vogelonderzoek Nederland, mede namens STORK
Foto’s: Harvey van Diek (leadfoto: ooievaars op zoek naar prooien in een nat weiland); Robert Benjamins
Figuur: Sovon