Het wel en wee van een boletenlaan

Door het langdurige droge en warme weer waren er nog nauwelijks paddenstoelen te bekennen. Alleen een aantal min of meer droogtebestendige houtzwammen gaven acte de présence, zoals de Zwavelzwam en Biefstukzwam. Na twee weken met wat motregen kwamen eindelijk de voor paddenstoelen noodzakelijke hoosbuien. Uit de excursieresultaten van Paddenstoelenwerkgroep De Noordkop werd duidelijk dat het aantal paddenstoelen langzaam maar zeker weer wat begon toe te nemen. Na een paar dagen met wolkbreuken kwam een lid van de werkgroep met het bericht dat er in de Wilhelminalaan in Alkmaar massa's boleten waren verschenen. De Wilhelminalaan is een oude beukenlaan op voedselrijk zand tegen het centrum van de stad. De laan heeft een bijzondere reputatie bij een aantal Alkmaarders, omdat er in de nazomer massaal Vroeg eekhoorntjesbrood (Boletus reticulatus) kan verschijnen, mits er voldoende neerslag is gevallen.

Vroeg eekhoorntjesbrood gewild bij wildplukkers

De laan werd daarop grondig onderzocht op paddenstoelen. De verschillende boletensoorten die werden aangetroffen werden geteld. Bewoners van de Wilhelminalaan hadden ons gewaarschuwd dat er kapers op de kust waren gesignaleerd die 's avonds met zaklantaarns de laan afzochten naar eetbare boleten. De talrijkste soort die we telden was, zoals we hadden verwacht, het Vroeg eekhoorntjesbrood. Er werden in totaal 82 exemplaren van deze boletensoort door ons geteld. Voor een laan als de Wilhelminalaan (met een lengte van circa 350 meter) valt het aantal voor dit jaar wel wat tegen. We vroegen ons af wat er aan de hand kon zijn met het Vroeg eekhoorntjesbrood. De oorzaak werd al snel gevonden: op diverse plaatsen in de berm verraden groepen witte rondjes op de donkere bodem waar het Vroeg eekhoorntjesbrood werd weggesneden. De witte rondjes zijn de restanten van stelen van 'geoogste' boleten. Na deze constatering werden de witte rondjes ook maar meegeteld en kwamen we daardoor op een extra aantal boleten van 124 stuks! Samen met de getelde 82 eekhoorntjesbroden moeten er die dag 206 boleten in de laan hebben gestaan. We trokken de conclusie dat een dergelijk groot aantal exemplaren van het Vroeg eekhoorntjesbrood onmogelijk voor een enkel persoon bedoeld kan zijn geweest en dat er misschien financieel gewin aan het plukken van deze boleten ten grondslag moet hebben gelegen. Misschien zijn het door de coronacrisis wanhopige restauranthouders die het eekhoorntjesbrood zagen als manna uit de hemel, wie zal het zeggen? Andere boletensoorten zoals de Netstelige heksenboleet (Suillellus luridus, Rode Lijst: kwetsbaar) en de Gewone heksenboleet (Neoboletus erythropus) werden door de onbekende plukkers vrijwel onaangeroerd gelaten. 

Andere boletensoorten

De Wilhelminalaan wordt geregeld op paddenstoelen geïnventariseerd. Er worden nog steeds nieuwe paddenstoelensoorten voor de laan ontdekt. Vanaf 2004 zijn hier 246 paddenstoelensoorten waargenomen. Hierbij moet worden opgemerkt dat er soorten bij zitten die één of slechts enkele keren werden waargenomen. Deze week kon de Gelige leemhoed (Agrocybe vervacti) als nieuwe soort voor de laan worden bijgeschreven. Naast het Vroeg eenhoorntjesbrood komen er ook nog andere boleten in de laan voor, zoals de Netstelige heksenboleet en de Gewone heksenboleet. De Netstelige heksenboleet wordt in veel literatuur niet als eetbaar maar als 'verdacht' omschreven, de Gewone heksenboleet als eetbaar. Het lijkt erop dat in de Wilhelminalaan deze soort tegenwoordig ook wordt meegenomen voor consumptie. Hoewel het aantal van jaar op jaar sterk verschilt komen er ook Wortelende boleten (Caloboletus radicans) in de laan voor. De Wortelende boleet is een zeer bitter smakende boletensoort met een hoed van twintig centimeter doorsnee met een grijswitte hoed en gele steel en poriën. Deze opvallende boleet is zonder meer ongeschikt voor consumptie. Amper een week na het massale verschijnen van het Vroeg eekhoorntjesbrood ligt de laan er weer kaal bij. Jammer dat de Alkmaarse burgerij zo weinig van al deze mooie boleten heeft kunnen zien. Het verschijnen van al die boleten in het centrum van Alkmaar is een zeldzaam fenomeen waar je anno 2020 zuinig mee om moet springen, wil je het voor de toekomst behouden.

Tekst en foto's: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging (leadfoto: Vroeg eekhoorntjesbrood)