Zwarte stern broedt weer in de Westbroekse Zodden

Boswachter Klaas-Jan van der Linden van Staatsbosbeheer is dolgelukkig met de komst van deze voor velen onbekende trekvogel. “We hebben naar schatting acht paartjes verspreid over het hele gebied. Ze broeden op vlotjes die we zelf hebben gemaakt en in het water zijn gelegd”, legt de boswachter uit.

Het is volgens Klaas-Jan niet vanzelfsprekend dat er broedende zwarte sterns in het gebied zijn: “Het gaat om een vogelsoort die we nog maar op weinig plekken zien in Nederland. Vroeger kwam de vogel wel voor in de Westbroekse Zodden, maar in de jaren vijftig van de vorige eeuw nam het aantal zwarte sterns sterk af. Hele kolonies van tientallen paren verdwenen in enkele jaren tijd als sneeuw voor de zon. Het is helaas een zeldzame vogel geworden in ons land.”

Dat meerdere paartjes het gebied dit jaar hebben uitgekozen om te broeden, zorgt dan ook voor enthousiasme bij Klaas-Jan: “Vorig jaar hadden we ook al vlotjes geplaatst, maar toen leverde dat maar weinig op. De herinrichting van het gebied heeft als effect dat zwarte sterns hier dit jaar weer broeden. Ik vind het prachtig dat we dit hebben kunnen bereiken, vlakbij zo’n grote stad als Utrecht.”

Ontwikkeling moerasnatuur

In de Westbroekse Zodden is de moerasnatuur weer in ere hersteld. Doordat het veengebied grenst aan de zandgronden van de Utrechtse Heuvelrug, is er veel zogenoemd ‘kwelwater’. Dat is water dat vanaf de Utrechtse Heuvelrug, door de bodem, richting de Westbroekse Zodden stroomt. Onderweg wordt het water schoner en rijker aan kalk. Dat is precies wat de moerasnatuur nodig heeft om tot bloei te komen. Er zijn maatregelen genomen om het kwelwater beter in het gebied te krijgen. Boswachter Klaas-Jan: ”De nieuwe waterhuishouding is helemaal afgestemd op de natuur. Daar is de zwarte stern erg blij mee, maar bijvoorbeeld ook de roerdomp. Ook deze zeldzame reigerachtige vogel weet het gebied te vinden.”

Het zogenoemde ‘afplaggen’ was eveneens onderdeel van de natuurontwikkeling. Dat betekent dat de bovenste laag van de grond is afgegraven. De grond met een hoog voedselgehalte wordt afgevoerd en de meer voedselarme grond komt daardoor aan het oppervlak. Dat is belangrijk voor de dier- en plantensoorten die provincie Utrecht en Staatsbosbeheer graag in het gebied zien. “We hebben goede stappen gezet en de resultaten zijn al snel zichtbaar geworden. Het is mooi om te zien dat verschillende partijen in dit gebied succesvol samengewerkt hebben om het hier mooier te maken en de biodiversiteit te verhogen”, aldus de boswachter.

Bijzondere soorten

Het veengebied is door het weidse karakter een geliefde plek geworden voor verschillende soorten. “Het open landschap met veel water is belangrijk voor onder meer de zwarte stern. Deze vogel heeft graag overzicht en wil zien of er mogelijk roofvogels in de buurt zijn. Ook komen libellen nu veel meer voor. Deze gevleugelde insecten vormen weer voedsel voor de zwarte stern”, legt Klaas-Jan uit over de flora en fauna in het gebied.

De boswachter van Staatsbosbeheer ziet met eigen ogen hoe snel de natuur zich ontwikkelt. “Het is soms gek om te bedenken dat we hier pas enkele jaren geleden gestart zijn met de werkzaamheden en dat hier relatief kort geleden nog allemaal machines stonden. Nu loop ik door een gebied waar allerlei bijzondere soorten leven. En dan bedoel ik niet alleen vogels. Je vindt hier duizenden orchideeën, waaronder de zeldzame groenknolorchis die ik op diverse plaatsen heb zien staan. Een zeer unieke plant die groeit in natte kwelgebieden”, vertelt Klaas-Jan. Hij vervolgt: “Ik ben echt trots. De aanwezigheid van unieke soorten is voor mij het bewijs dat het hier steeds beter gaat met de natuur. Ik ben benieuwd hoe het zich hier de komende jaren verder gaat ontwikkelen.”

Natuur beleven

Dwars door de Westbroekse Zodden loopt het Bert Bospad. Dit wandelpad draagt de naam van een voormalige boswachter en brengt wandelaars langs alle bijzondere plekken van het gebied. Klaas-Jan nodigt iedereen uit om te komen kijken, maar hij heeft wel een boodschap voor de bezoekers: “Ik roep iedereen op om netjes op de paden te blijven. Het Bert Bospad is echt de moeite waard. Wandelaars lopen door een moerasbos, langs broedende vogels, trilveen, petgaten en allerlei plantensoorten. Als je die route loopt, mis je echt niets.”

Oostelijke Vechtplassen

De ontwikkeling van moerasnatuur in de Westbroekse Zodden is een onderdeel van de natuurontwikkelingen in De Oostelijke Vechtplassen. Dit is een uniek natuurgebied in het noordwestelijke gedeelte van de provincie Utrecht. Het is onderdeel van het Europese Natura2000-netwerk. Om dit natuurgebied te behouden voor de toekomst, heeft provincie Utrecht verschillende herstelwerkzaamheden uitgevoerd en rondt nog een aantal projecten af. Het gaat onder meer om het afplaggen van de voedselrijke toplaag, de aanleg van natuurvriendelijke oevers en aanpassingen aan het waterbeheer.

Tekst: provincie Utrecht
Foto: Staatsbosbeheer