Het stille uitsterven van de giraf

Nek uitsteken voor de giraf

Gelukkig zijn er dierenbeschermings- en natuurbehoudorganisaties die wél aan de bel trekken, of zeg maar: hun (lange) nek uitsteken. Het is het bekende verhaal: verlies van leefgebied, maatschappelijke onrust en stropers. En omdat er pas in 2019 beschermende maatregelen voor de giraf zijn getroffen, die tot stand zijn gekomen dankzij de grote inzet van het International Fund for Animal Welfare (IFAW) en al haar collega-organisaties, is het nog lastig om echt goed grip te krijgen op de illegale handel in de giraf en haar lichaamsdelen.

Op grond van de Conventie Inzake de Internationale Handel in Bedreigde Uitheemse Dieren en Planten (CITES) moet iedereen die internationaal wil handelen in giraffen aantonen dat die handel legaal en duurzaam is. De dierenbeschermings- en natuurbehoudorganisaties (daar zijn ze weer!) zien dit als winst, omdat het eerder niet mogelijk was om te onderzoeken in hoeverre de afname van de populatie giraffen het gevolg was van handel of van andere factoren. De VS is het enige land dat cijfers heeft bijgehouden over de handel in giraffen en uit die cijfers blijkt dat er in tien jaar tijd bijna veertigduizend giraffenproducten zijn verhandeld.

Allesbehalve fair trade

Voor stropers is een aantal lichaamsdelen van de giraf aantrekkelijk omdat hier veel in gehandeld wordt. Voor de giraf geldt hetzelfde als voor de slagtanden van olifanten. In de internationale handel is er veel vraag naar beensnijwerk en trofeeën. Eerder noemden we al de bijna 40.000 producten; daarbij ging het om 21.402 beensnijwerken, 3.008 huiden en 3.744 jachttrofeeën. Afkomstig van 3.751 giraffen - en dat is nog maar een voorzichtige schatting.

Daarom stelt Matt Collis, Plaatsvervangend Vice President Natuurbehoud bij IFAW, ook dat “opname in Appendix II [door CITES] een belangrijke stap is om de handel in giraffen te reguleren en illegale en onhoudbare handel te voorkomen. Alleen zo is het mogelijk om deze iconische diersoort te behouden voor toekomstige generaties.”

Bescherming via CITES voor de giraf

CITES maakt gebruik van een Appendix-systeem waarin diersoorten afhankelijk van de mate van bedreiging in categorieën worden ingedeeld. In Appendix II zijn soorten opgenomen die nu niet onmiddellijk met uitsterven worden bedreigd, maar wel dat risico lopen als de handel nu niet streng wordt gereguleerd. De beschermde status houdt weliswaar geen volledig handelsverbod van lichaamsdelen van giraffen in, maar zorgt er in ieder geval wel voor dat de populatie niet door de handel verder afneemt. Bovendien worden er nu wereldwijd cijfers bijgehouden die anders niet beschikbaar zouden zijn geweest. Sinds 2016 zijn giraffen als kwetsbare diersoort opgenomen op de Rode Lijst (pdf; 3,4 MB) van de International Union for Conservation of Nature (IUCN) en een aantal ondersoorten heeft de status bedreigd of ernstig bedreigd.

Afname leefgebied

Een andere belangrijke factor is dat giraffen maar weinig jongen krijgen. De draagtijd van de giraf is ongeveer vijftien maanden en meestal wordt er maar één kalfje geboren. Een vrouwtjesgiraf krijgt in haar hele leven (gemiddeld) vijf tot zes kalfjes, maar vaak blijft maar de helft in leven. Daar komt nog bij dat de giraf al in zeven Afrikaanse landen is uitgestorven. Nog niet eens zolang geleden strekte het verspreidingsgebied van de giraf zich uit over grote delen van de semi-aride savannes en beboste gebieden van Afrika. Als wij de giraf willen behouden voor de toekomst, moeten wij deze dieren nu goed beschermen.

Samen in actie komen

Voor het beschermen van deze dieren zijn getrainde rangers met een goede uitrusting en de juiste technologie een absolute vereiste. Daarom werken wij samen met en ondersteunen wij parkrangers, lokale gemeenschappen en wetshandhavers. Door informatie met elkaar te delen en gebruik te maken van hightech gegevens slagen wij er zo samen in om criminaliteit voor te zijn en stropen te voorkomen.

Leuk weetje: Officieel bestaat er maar één soort giraf, maar er zijn eigenlijk negen ondersoorten, stuk voor stuk 'keystone species' die een belangrijke rol spelen binnen hun ecosysteem.

Tekst en foto: International Fund for Animal Welfare (IFAW)