In een klimaatbuffer wordt water opgeslagen in tijden van wateroverlast en water afgegeven in tijden van droogte. Maar ook de natuur gaat floreren dankzij de maatregelen. Door het herstel van de natte natuurgebieden krijgen dieren als boomkikker, zwarte ooievaar, wielewaal en talloze andere bijzondere planten en dieren weer nieuwe kansen.
Grensmoeras
Het Wijffelterbroek en de Kettingdijk waren van oorsprong een kletsnat gebied. Samen met Smeetshof in Vlaanderen vormden deze laaggelegen gebieden een groot moeras op de grens van Nederland en België. Tussen 1870 en 1960 is het gebied grootschalig ontgonnen en zijn afwateringskanalen aangelegd om water uit het gebied af te voeren. Zo werd het gebied geschikt voor landbouw. In het kader van het klimaatbuffer- en natte natuurparelbeleid van Provincie Limburg gaan ARK Natuurontwikkeling en Natuurmonumenten dit eeuwenoude moerasgebied nu herstellen. Op deze manier worden Wijffelterbroek en Kettingdijk weer verbonden met het natte gebied Smeetshof in België en ontstaat weer een grensoverschrijdend doorstroommoeras. Een unieke grote natte laagte zonder beken, sloten of andere watergangen en vol leven. Het project wordt mogelijk gemaakt door financiële bijdragen vanuit het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (POP3-waterproject) en van Provincie Limburg.
Hoe werkt een klimaatbuffer?
Door de waterhuishouding in het Wijffelterbroek en omgeving te herstellen krijgt moeras en nat bos (broekbos) de kans om zich weer te ontwikkelen en uit te breiden. Door kwel- en regenwater vast te houden en op te vangen in plaats van zo snel mogelijk uit het gebied af te voeren dringt het water verder de bodem in en krijg je een hogere grondwaterstand. Dit werkt dan meteen als een klimaatbuffer. In droge periodes kan het gebied – dat door de maatregelen als een soort spons veel meer water kan vasthouden - het water langzaam afgeven aan het omringende gebied en de Tungelroyse beek. In zeer natte periodes neemt het natuurgebied juist heel veel water op en voorkomt zo wateroverlast. In de nieuwe situatie kan het Wijffelterbroek straks een extra laag (schoon) water opslaan dat in twee tot drie weken tijd het gebied langzaam verlaat. Zo zijn er minder afvoerpieken op de Tungelroyse beek en dus minder wateroverlast in natte tijden. In het moeras zal door de verhoogde grondwaterstand de huidige afbraak van veen stoppen en weer veenvorming plaats gaan vinden. En dat geeft het gebied nog een extra klimaatbuffer-functie. Want veen kan een extra grote hoeveelheid CO2 opslaan.
Dempen en omleiden van De Raam
De Raam is het afwateringskanaal dat dwars door het Wijffelterbroek loopt. Doordat de Raam zoveel water afvoert, verdroogt het oorspronkelijke moerasgebied. Bovendien bevat het water dat via de Raam vanuit Vlaanderen door het natuurgebied stroomt veel meststoffen. Omdat we dit vervuilde water niet in het natuurgebied willen hebben, gaan we de loop van de Raam verleggen en om het gebied heen leiden. De huidige Raam, die nu dwars door het Wijffelterbroek heen loopt, wordt met grond uit het gebied gedempt. Zo houden we direct het water vast in het gebied en kan de natuur zichzelf gaan herstellen. Prachtige soorten als boomkikker, kleine ijsvogelvlinder, dotterbloem, moeraskartelblad, wielewaal, kleine bonte specht, koekoek, zwarte ooievaar en houtsnip zullen ervan profiteren. Grote delen van het gebied zijn en blijven struinnatuur. We realiseren in het Wijffelterbroek een avontuurlijk laarzenpad om het moerasgebied beleefbaar te maken. Daarnaast blijft het mogelijk om ook met droge voeten een wandeling rond het gebied te maken.
Meer informatie
- Achtergrondinformatie over Wijffelterbroek en Smeetshof
- Aanpak klimaatbuffer Wijffelterbroek - Kettingdijk
Tekst: ARK Natuurontwikkeling en Natuurmonumenten
Foto's: Karsten Reiniers, ARK Natuurontwikkeling (leadfoto: zwarte ooievaar); Bob Luijks, Natuurportret; Twan Teunissen, ARK Natuurontwikkeling