Leve het typisch Nederlandse moerasveen

Veen bestaat uit afgestorven plantenresten die onder water terechtkomen en door een gebrek aan zuurstof niet verteren. De plantenresten hopen zich jaar na jaar op en vormen op die manier veenlagen. Tot in de middeleeuwen werd een groot deel van Nederland bedekt met moerasveen, maar inmiddels is dit landschapstype de grote onbekende in het Nederlandse natuurbeleid. En dat terwijl er redenen genoeg zijn om het moerasveenlandschap in ere te herstellen: het is van grote ecologische én economische waarde. Daarom pleit ARK Natuurontwikkeling voor herstel en uitbreiding van moerasveen in Nederland.  

De beste klimaatbuffer

Door de vele natte plekken in ons ons laaggelegen kikkerland vond eeuwenlang op allerlei plekken veenvorming plaats. Door rigoureuze ontwatering, ontginning en turfwinning zijn veel van deze venen en veentjes kwijnend of zelfs helemaal verdwenen. ARK wil het typische Nederlandse veen weer op de kaart te zetten en mensen enthousiast maken voor dit type landschap. Niet alleen omdat het een bijzondere boost geeft aan de biodiversiteit, maar ook omdat het de oplossing biedt voor veel maatschappelijke thema's. In het artikel 'Levend moerasveen in Nederland' in De Levende Natuur gaat ARK uitgebreid in op de kansen die veen biedt.

ARK richt zich daarbij onder andere op de veenweidegebieden, waar problemen als bodemdaling, CO₂-uitstoot, het ongeschikt raken voor landbouw, droogtes en verminderde waterkwaliteit om duurzame oplossingen vragen. Mét de natuur werken en de natuur de ruimte geven om haar het werk te laten doen, is hier de innovatie.

We hoeven niet verder te zoeken naar allerlei nieuwe technologische methoden om bijvoorbeeld de gevolgen van klimaatverandering op te vangen: de CO₂ die in drooggelegde veenweidegebieden vrijkomt, door de afbraak van plantenresten en veen, wordt hier juist vastgehouden. Moerasveen is de beste klimaatbuffer die we ons kunnen wensen.

Van voedselrijk naar voedselarm water

Waar ARK wel naar zoekt, is een gebied waar we moerasveen kunnen laten ontwikkelen. Wat we nodig hebben is een natuurlijk peil waarbij het water in de winter op het maaiveld staat en zomers langzaam uitzakt. Afhankelijk van de situatie kan het water door het moeras geleid worden, waarbij de aanwezige moerasplanten zoals riet, lisdodde en gele lis voedingsstoffen uit het water opnemen en zo de waterkwaliteit verbeteren.

Naast voedselrijk moerasveen zijn er nog veel meer veentypen. Sommige veentypen zijn kwetsbaar, omdat ze bijvoorbeeld afhankelijk zijn van voedselarm water en het juiste beheer. Door rondom bestaande natuurgebieden, waarin deze kwetsbare veentypen worden beschermd, robuuste buffers van moerasveen te ontwikkelen, verbeteren de waterkwaliteit en de waterhuishouding in de kern. Er wordt rondom water vastgehouden en niet weggetrokken - zoals nu vaak gebeurt - en de moerasplanten in de buffer dragen bij aan toevoer van voedselarm water. De recreatiedruk kan over een groter gebied verspreid worden, waardoor de kwetsbare delen weer rustig kunnen worden en bezoekers van het gebied ook meer rust ervaren. Zo biedt ontwikkeling van moerasveen vele voordelen om de kwaliteit van de huidige natuurgebieden te verbeteren. Daarnaast bergt moerasveen water, wat ingezet kan worden in droge tijden.

Baardmannetjes ontdekken vanuit de vogelhut

Moerasnatuur leent zich goed voor recreatie, er is veel te zien en te beleven. Zoals al wandelend op het vlonderpad genieten van zingende karekieten of in de kano vliegende libellen bekijken. Vanuit de vogelhut baardmannetjes tussen het riet ontdekken. Banjeren door de modder achter de boswachter aan en met het trekpontje naar de overkant. En daar kunnen mensen uit de omgeving weer een boterham aan verdienen. Te denken is aan een bed en breakfast, ijs halen bij de boer, (recreatie)woningen op palen, verhuur van fietsen en kano’s, horeca, excursies en het aanbieden van informatie.

Moerasnatuur biedt recreanten een inkijkje in robuuste natuur die tegen een stootje kan. Natuur die zich na het instellen van een natuurlijk peil zelf redt, zonder ingrijpen en beheer. Die meehelpt om Nederland leefbaarder te maken, water te bergen, water te zuiveren, CO₂ op te slaan en bodemdaling tegen te gaan, doordat de bodem zelfs omhoog groeit. Natuur met een ontzettend grote biodiversiteit: vissen, libellen, vlinders, water- en moerasvogels en veel verschillende plantensoorten.

Meer informatie

Lees het uitgebreidere pleidooi voor meer innovatieve typisch Nederlandse moerasnatuur in De Levende Natuur. En kom over een paar jaar ergens in het veenweidegebied genieten van moerasveen in ontwikkeling!

Tekst: Ykelien Damstra, ARK Natuurontwikkeling
Foto's: Leo Linnartz (leadfoto: bruine kiekendief, jagend boven het riet); Twan Teunissen