Een zuiverend landschap in het IJsselmeer
PWNDe beoogde klimaatbuffer bestaat uit drie grote, diepe waterbekkens omringd door een nieuw aan te leggen natuurgebied. Met de aanleg van de klimaatbuffer zorgt PWN dat er altijd een voorraad kwalitatief goed IJsselmeerwater beschikbaar is voor het maken van drinkwater.
IJsselmeer
Het IJsselmeer is één van de grootste zoetwaterecosystemen van Noordwest-Europa en een waardevol Natura 2000-gebied. Het is daarnaast de bron van 70 procent van de 112 miljoen kubieke meter drinkwater die PWN jaarlijks produceert. Echter, het IJsselmeerwater zal in de toekomst naar verwachting steeds vaker van onvoldoende kwaliteit zijn voor de productie van drinkwater. Door lagere afvoeren van de Rijn en de IJssel tijdens droge zomers als gevolg van klimaatverandering, komt bijvoorbeeld verzilting vaker voor. Ook kunnen andere ongewenste stoffen hierdoor in concentratie toenemen.
Natuurlijke voorzuivering IJsselmeerwater
Om ervoor te zorgen dat het IJsselmeer ook in de toekomst nog een betrouwbare bron blijft, werkt PWN aan plannen voor een Klimaatbuffer in het IJsselmeer. Met behulp van deze buffer kan er IJsselmeerwater van goede kwaliteit worden opgeslagen en wordt bijgedragen aan verbetering van de ecologie van het IJsselmeer. Voordat het IJsselmeerwater wordt opgevangen in diepe waterbekkens, stroomt het eerst door het nieuwe natuurgebied dat met het vrijgekomen zand uit de bekkens wordt aangelegd. In dit gebied kunnen rietmoeras, overstromingsgrasland en ondieptes met waterplanten onder een natuurlijk peil tot ontwikkeling komen. Planten en vissen vinden hier plek om (op) te groeien. PWN onderzoekt over welke zuiverende eigenschappen zo'n natuurlijk landschap in het IJsselmeer kan beschikken en hoe deze optimaal benut kunnen worden.
Van onder meer rietmoeras is bekend dat het een belangrijke rol kan spelen in het verwijderen van zwevende en organische stoffen en mogelijk ook nutriënten uit het water. Naast een toename van biodiversiteit, kan het natuurgebied dus ook een bijdrage leveren aan het verbeteren van de waterkwaliteit.
Als blijkt dat de natuurlijke voorzuivering werkt, dan verkleint dit de zuiveringsinspanning in de eerste zuiveringsstappen in de drinkwaterfabriek. Ook bij voldoende beschikbaarheid van zoet water in het IJsselmeer is de zuiveringsinspanning namelijk hoog en kost het veel CO2 om van IJsselmeerwater goed drinkwater te maken. Natuurlijke zuivering kan dus ook een belangrijke bijdrage leveren aan het verduurzamen van het zuiveringsproces.
Nog nauwelijks onderzocht
Uit een evaluatie van al bestaande natuurlijke klimaatbuffers elders in Nederland blijkt dat het zuiverende aspect voor drinkwaterproductie nog nauwelijks is onderzocht. Momenteel worden natuurlijke zuiveringen zoals helofytenfilters vooral gebruikt als nazuivering van bijvoorbeeld water dat uit een rioolwaterzuivering komt. Hierbij ligt de nadruk vooral op het zuiveren van water en minder op het verbeteren van de ecologie. Met dit onderzoek wordt meer inzicht verkregen in hoe een natuurlijke klimaatbuffer een win-win oplossing kan zijn voor natuur en waterzuivering. Vervolgens kan deze kennis mogelijk ook op andere locaties en op grotere schaal worden toegepast.
Dit onderzoek wordt mogelijk gemaakt door een TKI-subsidie (Topconsortia voor Kennis en Innovatie) en is een samenwerking van WeNR (Wageningen Environmental Research), PWN en RWS.
Tekst en beeld: PWN