Actief beheren van vrij grazend vee op Bonaire en Curaçao heeft een positief effect op lokale flora
Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA)De Sabal-palm, of Kabana zoals die lokaal bekend is, is de enige inheemse palmboom die op de eilanden Bonaire en Curaçao voorkomt. Over de ware identiteit van deze palm is hevig gedebatteerd, waarbij de classificatie ervan door de jaren heen veranderde, totdat hij uiteindelijk in twee wetenschappelijke publicaties werd erkend als twee endemische soorten: Sabal antillensis die alleen op Curaçao voorkomt (in 2017), en Sabal lougheediana die alleen op Bonaire voorkomt (in 2019).
Op beide eilanden komt de Sabal-palmpopulatie voor in zeer beperkte verspreidingsgebieden. Op Curaçao komen de palmen alleen voor op de hoogste heuvels in het zuidwestelijke deel van het Christoffelpark en de directe omgeving daarvan. Op Bonaire komt deze palm alleen voor in het gebied van Lima, op de lage kalkstenen terrassen gelegen ten westen van Lac Bay en ten noorden van de zoutpannen.
In 1979 onderzocht J.E. Winkelman voor het eerst het aantal palmen op beide eilanden: volgens haar waren dat in totaal 1.062 exemplaren. Hiervan waren er slechts 354 volwassen palmen, waarvan er slechts 31 op Bonaire te vinden waren. In deze eerste studie merkte Winkelman ook op dat de grootste bedreiging voor deze overgebleven palmen hoogstwaarschijnlijk de vrij rondlopende grazende dieren waren, zoals geiten en ezels, die zaailingen konden eten en vertrappelen. Sinds deze eerste beoordeling zijn er geen vervolgonderzoeken uitgevoerd, waardoor er een aanzienlijke kenniskloof was ontstaan over de huidige status van deze iconische palmen.
Gelukkig heeft een nieuwe studie deze kloof gedicht. Onderzoekers documenteerden de huidige populaties op beide eilanden en vergeleken deze resultaten met het eerste onderzoek uit 1979. Het doel was niet alleen een bijgewerkte telling, maar ook om te zien of er veranderingen in hun bereik zijn opgetreden. Dit geeft belangrijke inzichten in factoren die zullen bijdragen aan het opzetten van een effectieve beschermingsstrategie.
De studie
In 2018 hebben onderzoekers het aantal palmen op elk eiland geteld. Gezien de kleine geografische gebieden en het unieke karakter van het terrein, was het over het algemeen gemakkelijk om de palmen te vinden en te spotten. Door gebruik te maken van vergelijkbare technieken en onderzoeksplekken, zou een directe vergelijking tussen de onderzoeken van 1979 en 2018 mogelijk zijn om de status van de lokale palmpopulaties te beoordelen als afnemend, stabiel of toenemend.
Een interessante bevinding is dat de populaties op deze twee eilanden in de loop van de tijd zeer verschillende ontwikkelingen hebben doorgemaakt. Er is een toename van 318 procent in volwassen palmen op Curaçao, terwijl Bonaire een afname heeft gezien van circa twintig procent. Naast populatieveranderingen waren er ook vrij significante verschuivingen in hun bereik. Op Curaçao nam het totale geografische bereik van deze palmen toe, van minder dan vijf vierkante kilometer in 1979 tot acht vierkante kilometer in 2018. Opnieuw zag Bonaire een heel andere trend, waarbij het geografische bereik afnam van vijf vierkante kilometer tot minder dan één vierkante kilometer.
Andere resultaten
Voor beide eilanden was er een relatief groot aantal zaailingen gezien hun geografische verspreidingsgebied. Op Curaçao kan dit het gevolg zijn van de toename van het aantal volwassen palmen. Op Bonaire ligt het waarschijnlijk aan de tijd van het jaar waarin de onderzoeken zijn uitgevoerd. De enquête van 2018 werd uitgevoerd direct na het natte seizoen, wat de toename van het aantal zaailingen zou kunnen verklaren doordat verse zaden vrij gemakkelijk ontkiemen.
Veranderingen in het totale aantal palmen kunnen worden toegeschreven aan een breed scala aan factoren. Het Christoffelpark beheert actief hun geiten- en ezelpopulaties sinds het midden van de jaren tachtig. De afname van vrij rondlopende grazers heeft deze palmen mogelijk een grotere overlevingskans gegeven. Het is bekend dat deze grazers zaailingen eten en vertrappelen. In combinatie met het verminderen van vegetatie en bodembedekking, wordt het vermogen van zaailingen om succesvol te groeien verder bedreigd. De toename van het het aantal palmen op Curaçao zou te maken kunnen hebben met de succesvolle verspreiding van zaden door lokale dierenpopulaties, aangezien er verschillende soorten vogels, herten, knaagdieren en leguanen in dit gebied leven, en bekend is dat deze zich voeden met deze zaden.
Aanbevelingen
De bevindingen van deze studie hebben ertoe geleid dat de onderzoekers vier belangrijke aanbevelingen hebben voor het ontwerpen van een succesvolle beschermingsstrategie voor deze palmen. Ten eerste raden ze aan om wilde herbivoren actief te beheren in het gebied van de palm. Op Bonaire zou dit de constructie kunnen zijn van een 3,5 kilometer lange omheining die langs de omtrek van het Lima-gebied loopt om de hele Sabal-palmpopulatie in het Lima-gebied te omsluiten. Ten tweede raden ze aan om een uitgebreider monitoringplan op te zetten om de gezondheid en rekrutering van deze palmen te volgen en om belangrijke indicatoren voor verandering in toekomstige populaties te bieden. Ten derde wordt aanbevolen dat Bonaire deze palmen actief gaat kweken in andere delen van Bonaire om de totale populatie te verbeteren. Ten slotte moet het succesvolle beheerprogramma van het Christoffelpark worden voortgezet, aangezien deze studie de grote impact laat zien die een afname van het aantal wilde grazers heeft.
Sabal Palm en loslopende geiten (Bron: DCNA BioNews)
Toekomst van de lokale flora
De vrij rondlopende grazende dieren op Aruba, Curaçao en Bonaire maken vaak deel uit van de iconische charme van de eilanden. Echter, voor een succesvolle toekomst van de endemische soorten op het eiland, voor zowel planten als dieren, is er een evenwicht nodig binnen het ecologische vermogen van de natuur. Deze studie laat zien hoe actief beheer van deze wilde grazende dieren de vegetatie van het eiland drastisch kan verbeteren. Inzicht in de impact van elke soort op het ecosysteem helpt bij het ontwerpen en implementeren van beheerplannen om een gezonde toekomst voor de eilanden te verzekeren.
Meer informatie
- Zie voor meer informatie het wetenschappelijke artikel 'Sabalpalm (Sabal antillensis) Recovery Over 40 Years: Lessons for Successful Palm Conservation' (pdf: 1,9 MB) geschreven door John de Freitas en anderen in 2019.
- Bekijk hier de video in het Engels.
- Bekijk hier de video in het Papiamentu.
- Bekijk hier de video in het Papiamento.
Tekst en foto: John de Freitas, Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA)
Video: Carmabi, Echo, Florida International University, Bonberde, Areas Hogeschool en DCNA in DCNA BioNews