Braziliaanse droogte belemmert Nederlands herbebossingsproject

De Black Jaguar Foundation is bezig met een ambitieus herbebossingsproject in Brazilië. In totaal moeten er bijna twee miljard inheemse bomen geplant worden, over een lengte van 2600 kilometer. Het seizoen waarin bomen geplant worden, loopt van oktober tot maart. Dat is het regenseizoen, waarin net geplante bomen een grotere kans hebben om te overleven. Gemiddeld valt er van oktober tot december 580 millimeter regen in het gebied waar de Black Jaguar Foundation op het moment bomen plant – ruim voldoende om zaailingen in leven te houden. Het afgelopen jaar is echter maar de helft van die hoeveelheid neerslag gevallen. Bovendien begon het regenseizoen twee weken later dan verwacht, en regende het niet constant, maar in fases. In een gebied dat een groot deel van het jaar droog is en onderhevig is aan een verzengende hitte, heeft beperkte regenval veel invloed op de uitvoering van het project. Op dit moment hadden er namelijk al 50.000 bomen in de grond moeten staan, maar door de aanhoudende droogte konden er afgelopen jaar maar 30.000 bomen geplant worden. Dit is nog steeds een aanzienlijk aantal, maar wel bijna de helft minder dan het beoogde aantal bomen.

De droogte bracht niet alleen maar nadelen met zich mee. Het veldteam van de Black Jaguar Foundation moest een oplossing bedenken om zo effectief mogelijk door te kunnen gaan met planten, en ook in volgende jaren tijdens droogte te kunnen blijven planten. Daarom zijn ze eind vorig jaar begonnen met experimenteren met zogenaamde ‘absorberende polymeren’. Deze polymeren, toegepast in de vorm van een wit poeder, absorberen water bijzonder goed. Het poeder vormt bij aanraking met water een soort gel, waar langzaam water uit lekt. Als dit poeder aan de bodem wordt toegevoegd, stroomt (regen)water niet weg, maar blijft het langer in de grond aanwezig. Het poeder zelf is biologisch afbreekbaar en zal in de loop van de tijd vergaan. Toen bleek dat het te droog was om te planten, heeft het veldteam het planten tijdelijk gestopt. Daarna hebben ze dit absorberende poeder aan de bodem toegevoegd en hebben ze het planten hervat. De net geplante boompjes hadden meer water ter beschikking dankzij deze toevoeging. Als de zaailingen goed blijven groeien, wordt het gebruik van dit absorberend poeder misschien een standaardprocedure. Hoewel het erop lijkt dat het ook de komende tijd droog zal blijven, kunnen er dankzij deze techniek tot maart 2021 nog 70.000 bomen geplant worden. Zo kunnen ze alsnog het doel van plantseizoen 2020-2021 halen: het planten van 100.000 nieuwe inheemse bomen.

Over de Black Jaguar Foundation

De Black Jaguar Foundation herstelt natuur langs de Braziliaanse rivier Araguaía, die haaks op de Amazonerivier door regenwoud en Cerrado-savanne loopt. Door langs de rivier actief natuurgebieden te herstellen en te beschermen, ontstaat een lint van aaneengesloten natuur: een biodiversiteitscorridor. Dit is voordelig voor alle dieren die in het gebied leven. In totaal wordt een lengte van 2600 kilometer natuur hersteld. Dit is de afstand van Londen naar Moskou! Daarvoor moeten er bijna twee miljard bomen geplant worden. Sinds kort kan iedereen thuis bijdragen en zelf een boom doneren.

De Black Jaguar Foundation voert alle activiteiten die bij natuurherstel komen kijken zelf uit: het in kaart brengen van het gebied, het selecteren van de juiste soorten voor zo divers mogelijke natuur, het opzetten van kwekerijen, het kweken van zaailingen en het planten en verspreiden van zaden. Daarbij beginnen ze altijd met de landeigenaren in het gebied, die vaak sojatelers of veehouders zijn.

De stichting is opgericht door de Nederlander Ben Valks. De activiteiten worden dan ook gecoördineerd vanuit Amsterdam, en sinds kort een kantoor in São Paulo. Een Braziliaans veldteam voert alle handelingen uit. Zo is de stichting niet afhankelijk van externe partijen en wordt kwaliteit gewaarborgd. Naast de focus op biodiversiteitsherstel is het voor goede resultaten ook belangrijk dat de lokale bevolking beter van het project wordt. De Black Jaguar Foundation nodigt boeren uit om mee te doen aan natuurherstel op hun terrein en geeft voorlichting over de voordelen van meer biodiversiteit. Braziliaanse experts winnen sneller het vertrouwen van lokale boeren dan een Nederlands team zou kunnen. Zo wordt een band geschept waar beide partijen van profiteren. Deelname is altijd vrijwillig, maar motivatie om mee te doen is er vaak genoeg. Boeren zien inmiddels de effecten van het jarenlang uitputten van grond: er moet meer kunstmest gebruikt worden. Dit zorgt voor een hoge kostenpost. Ook houdt uitgeputte grond minder goed water vast, wat ervoor zorgt dat gewassen slechter groeien. In de Braziliaanse wet staat bovendien dat een bepaald percentage van land gereserveerd moet worden voor natuur. Als een boer besluit mee te doen, betaalt de stichting alle kosten voor natuurherstel. Daarmee wordt het makkelijker om aan de wet te voldoen. Daarnaast doet de Black Jaguar Foundation suggesties over hoe boeren op duurzame wijze geld kunnen verdienen aan de herstelde natuur. Dit kan bijvoorbeeld door middel van de verkoop van ‘bosbijproducten’ (zoals fruit en noten), of duurzame houtverkoop.

Door te focussen op biodiversiteit en samen te werken met de lokale bevolking, zijn er inmiddels al 100.000 nieuwe bomen geplant. In 2021 wordt dat uitgebreid tot één miljoen bomen! Uiteindelijk ontstaat er dan een lange biodiversiteitscorridor, waar flora en fauna kunnen floreren, en ook het symbool van de stichting, de legendarische zwarte jaguar.

Meedoen?

Sinds december biedt de Black Jaguar Foundation iedereen de kans om mee te doen en bij te dragen aan dit unieke project. Op black-jaguar.org/donate-tree/ kan iedereen een of meerdere bomen doneren. Voor vijf euro per boom wordt de hele cyclus voltooid: het kweken, planten en de nazorg van een boom. Zo kan iedereen gemakkelijk een steentje bijdragen aan een mooiere natuur én CO₂ compenseren. In ruil daarvoor krijgt de donateur een persoonlijk certificaat met informatie over de gedoneerde boom. Ook leuk als duurzaam cadeau!

Tekst: Black Jaguar Foundation
Foto's: Black Jaguar Foundation; Dimitrio Schievenin