Wordt 2020 een nieuw recordjaar qua bosbranden?

Pantanal: ergste droogte in dertig jaar

De Pantanal is het grootste moerasgebied ter wereld. Het bestrijkt Brazilië, Bolivia en Paraguay. Het gebied is gevormd als een soort kom, die ieder half jaar volloopt met water. Normaal gesproken dan, want hoewel 2019 al een uitzonderlijk droog jaar was, lijkt 2020 dit te overtreffen. In de periode van januari tot en met mei viel er vijftig procent minder regen dan normaal. Later dit jaar wordt het weerfenomeen La Niña verwacht – de tegenhanger van El Niño – waardoor er nog minder regen zal vallen. Deskundigen verwachten de ergste droogte in dertig jaar, en dat middenin het brandseizoen.

Tussen januari en eind juli werden al 4.135 brandhaarden geteld in de Braziliaanse Pantanal, een toename van 285 procent ten opzichte van dezelfde periode in 2019. Toen werden 1.475 brandhaarden geregistreerd. Deze toename is te wijten aan menselijk handelen: land wordt ontbost en vrijgemaakt voor weides. In verhouding tot het gemiddelde aantal branden in de afgelopen tien jaar, is dit jaar een stijging te zien van maar liefst 431 procent. Gevreesd wordt dat 2020 een recordjaar wordt door de ernstige droogte.

Amazone: 99 procent branden aangestoken

De Amazone bestaat uit regenwoud. In dit vochtige bos hebben branden geen natuurlijke oorzaak: zeker 99 procent wordt door mensen aangestoken. Grote delen natuur worden ontbost, de gekapte bomen blijven achter om maandenlang te drogen. Dan wordt het hout in brand gestoken om het land vrij te maken voor landbouw, veeteelt en urbanisatie. Deze aangestoken branden slaan makkelijk over op andere gebieden en kunnen enorme vuurzeeën veroorzaken.

Ondanks een verbod van vier maanden op het in brand steken van land én de aanwezigheid van het leger in het gebied, werden in het Braziliaanse deel van de Amazone in de maand juli 6.803 branden geregistreerd, een toename van 28 procent ten opzichte van juli 2019. 2019 blijft tot nu toe een recordjaar, met 15.924 branden van januari tot en met juli. Dit jaar staat de teller op 14.708, een afname van 7,6 procent. De branden zijn echter nog niet op hun hoogtepunt, en een enorme toename van het aantal branden wordt gevreesd.

Cerrado: ruim tienduizend brandhaarden

De Cerrado is een groot savannegebied in Brazilië. Dit jaar werden 10.213 brandhaarden geteld. Net als in de Amazone is dit een afname in vergelijking met 2019, maar een toename van zes procent ten opzichte van het gemiddelde van de afgelopen tien jaar. In de Cerrado komen natuurlijke branden voor, deze zijn belangrijk voor de biodiversiteit en de natuur is erop aangepast: de bomen hebben bijvoorbeeld een dikke bast, zodat de vuren niet bij hun kern komen. De meeste schade wordt echter aangericht door branden die zijn aangestoken. De aangestoken vuren worden te groot en te heet, waardoor alle begroeiing vernietigd wordt. Ook veroorzaken deze branden bodemerosie en verlies van voedingsstoffen in de bodem.

Ontbossing voor Europa

In veel gebieden worden branden dus aangestoken om land vrij te maken voor landbouw en veeteelt. De producten uit deze gebieden, zoals bijvoorbeeld soja en cacao, worden verscheept naar Europa. Europa is verantwoordelijk voor 36 procent van de wereldwijde import van producten gelinkt aan ontbossing. De Europese Commissie werkt aan een actieplan met daarin onder meer een bossenwet, die ervoor moet zorgen dat producten uit recent ontboste gebieden niet meer mogen worden verhandeld op de Europese markt. Eind deze zomer lanceert de Europese Commissie een publieksconsultatie over deze wet.

Tekst: WWF-Nederland
Foto: Day's Edge Productions / WWF-US