Brandgans blijft midwintervogel nummer één

De midwintertelling is de oudste watervogeltelling van ons land. Al sinds 1967 gaan vogeltellers midden in januari op pad om de aantallen en verspreiding van overwinterende watervogels zo compleet mogelijk in kaart te brengen. Deze telling maakt onderdeel uit van een internationale telling in grote delen van Europa, Azië en Afrika. Door op zoveel plaatsen tegelijkertijd te tellen, ontstaat een goed beeld van de stand van de watervogels.

Nederland ganzenland

En die watervogelstand staat er in ons land goed voor. In Nederland worden elk jaar tussen de 5 en 5,5 miljoen watervogels geteld. Een aanzienlijk deel daarvan bestaat uit ganzen: sinds 2010 worden er elk jaar zo’n twee miljoen ganzen in Nederland geteld, voornamelijk Brandganzen, Kolganzen en Grauwe Ganzen (zie onderstaande figuur).

Vermoedelijk spelen de zachtere winters van de laatste jaren een grote rol in deze hoge aantallen. Soorten die normaal gesproken ten zuiden van Nederland overwinteren, nemen in aantal toe, zoals Lepelaars, Slobeenden en Wintertalingen. Dit geldt ook voor soorten voor wie Nederland in het hart van het overwinteringsgebied ligt, zoals Brandganzen en Krakeenden.

Alleen soorten die noordelijker overwinteren, nemen in aantallen af. Voor hen is de noodzaak om naar zuidelijke streken te trekken er steeds minder. Overigens spelen ook veel andere factoren een rol bij de aantalsontwikkelingen, zoals broedsucces en de beschikbaarheid van voedsel in de broedgebieden.

IJsgors schommelt

Dat de totale aantallen redelijk constant zijn over de laatste jaren wil niet zeggen dat de midwintertelling zijn langste tijd heeft gehad. Veel soorten laten een sterke dynamiek zien, zoals bijvoorbeeld de schaarse IJsgors. In 2020 is een recordaantal IJsgorzen geteld, voornamelijk in het waddengebied. Desondanks is de aantalsontwikkeling van deze vogel op zowel de korte als lange termijn onzeker. De trend lijkt te dalen, maar winters met veel IJsgorzen worden regelmatig afgewisseld met goede winters. Elke midwintertelling levert daarom waardevolle informatie op over de aantalsontwikkeling van deze en veel andere soorten watervogels.

Meer informatie

• Meer weten over de midwintertelling? Kijk dan op www.sovon.nl/midwintertelling

Tekst: Marcel Wortel, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto: Hans Schekkerman (leadfoto: Brandganzen)
Figuur: Sovon Vogelonderzoek Nederland