De schaduwzijde van de bloempot

De meeste mensen weten wel dat er veel bestrijdingsmiddelen gebruikt worden in de sierteelt. Daarvoor zijn ook betere alternatieven te vinden, waaronder biologisch geteelde planten. Minder bekend is dat sierplanten nóg een impact op vlinders en libellen hebben: via de potgrond. Potgrond bestaat voor een aanzienlijk deel uit turf. Turf is ideaal doordat het vocht vasthoudt, niet snel vergaat en een mooie structuur heeft waar veel planten goed in groeien. Bovendien is het eenvoudig te winnen. Turf is namelijk niets anders dan gedroogd veen uit hoogvenen. Vroeger werd turf voornamelijk gebruikt als brandstof, maar tegenwoordig vooral als grondstof voor potgrond. In Nederland is in het verleden grootschalig veen afgegraven om als brandstof te gebruiken en zijn nog maar kleine restanten hoogveen over; dit zijn nu natuurgebieden en turfwinning vindt hier uiteraard niet meer plaats. De turf in onze potgrond komt dan ook uit het buitenland, voornamelijk uit de Baltische staten en Ierland.

Het winnen van de turf maakt dat er veel CO₂ vrijkomt en draagt dus bij aan klimaatopwarming. En dat kan behoorlijk oplopen. Hoewel venen maar drie procent van het land op de wereld bedekken, bevatten ze twee keer zoveel koolstof als alle bossen op aarde. Dus behoud ervan zou een van de belangrijkste klimaatdoelen moeten zijn. Naast een belangrijke koolstofopslag zijn hoogvenen ook belangrijke natuurgebieden. Er waren in Europa grote oppervlaktes hoogveen met veel dier- en plantensoorten die hier leefden. Deze soorten moeten het nu met de restjes doen. In Nederland zijn soorten als veenbesblauwtje, veenbesparelmoervlinder, veenhooibeestje, hoogveenvlekuil, hoogveenglanslibel en Noordse glazenmaker dan ook allemaal zeldzaam geworden. In de landen waar turf gewonnen wordt, zijn ze minder zeldzaam, maar de turfwinning draagt wel bij aan de vernietiging van hun leefgebieden daar. En gelukkig zijn er ook duurzame alternatieven.
Potgrond kan ook gemaakt worden zonder turf. Hierbij worden bijvoorbeeld compost, bladaarde en kokosvezel gebruikt. Dit soort turfvrije potgrond is steeds beter verkrijgbaar, maar is nog steeds duurder dan ‘gewone’ potgrond. Een duurzaam alternatief is ook het hergebruiken van oude potgrond. Door aan oude potgrond compost of bladaarde toe te voegen, wordt hij weer geschikt voor een nieuwe plant. Dan kun je bloemen voor de vlinders in de tuin hebben zonder dat dit ten koste gaat van bijzondere gebieden met vlinders en libellen op andere plekken in de wereld!

Meer informatie

• Dit artikel is eerder verschenen in het tijdschrift Vlinders van De Vlinderstichting.

Tekst: Roy van Grunsven & Michiel Wallis de Vries, De Vlinderstichting
Foto’s: Kars Veling (leadfoto: veenbesblauwtje)