Herfstkleuring komt laat op gang door aanhoudend hoge temperaturen

2020 voert samen met 2014 en 2007 de lijst aan van warmste jaren sinds 1901. September was met een gemiddelde van 15,1°C in De Bilt volgens het KNMI een warme maand en augustus met 20,4°C zelfs een zeer warme maand. In combinatie met het ontbreken van nachtvorst zorgt dat voor het traag op gang komen van de bladverkleuring. Het is natuurlijk niet zo dat er nog helemaal geen bladeren verkleuren. Het is al 4 oktober en de dagen worden al flink korter. Hierdoor maken de bomen minder van het groene chlorofyl aan. Adere kleurstoffen in de bladeren krijgen daardoor de kans om zichtbaar te worden. Door de hoge temperaturen ligt de productie van het plantenhormoon auxine hoger dan normaal, wat er voor zorgt dat het kurklaagje tussen het blad en de tak minder snel gevormd wordt. Dit vertraagt ook de bladverkleuring en bladval.

Vijf jaar GrowApp timelapse video’s

De bladverkleuring verloopt over het algemeen traag en varieert sterk tussen boomsoorten of zelfs tussen verschillende individuen van dezelfde soort. Dat maakt het bepalen van de mate van verkleuring op een bepaald moment en het vergelijken van de bladverkleuring tussen jaren lastig. Al tientallen jaren is door vrijwilligers in het kader van onder andere De Natuurkalender vastgelegd wanneer bladverkleuring begint en wanneer vijftig procent of honderd procent van de boom verkleurd is. Sinds het najaar van 2016 hebben we de beschikking over de GrowApp (download in appstore van Google Play en Apple). Met de GrowApp kun je timelapse video’s maken van een boom, je tuin of het landschap. Doordat de GrowApp iedere keer als je een nieuwe foto maakt de eerste foto uit de serie half doorzichtig in beeld brengt, kun je de nieuwe foto makkelijk precies in dezelfde richting maken. Hieronder zie je verschillende GrowApp series waarbij elk jaar in de laatste week van september of eerste week van oktober een foto is gemaakt.

Door op de fotoserie te klikken open je de hele timelapsevideo op de GrowApp website in een nieuw venster.

Verkleurde blaadjes tellen

Een andere methode om het verloop van de bladverkleuring te bepalen is het regelmatig tellen van het percentage verkleurde bladeren. Een handige manier is om van tien willekeurige plaatsen in de boom van tien blaadjes het aantal verkleurde blaadjes te tellen. Door het totaal aantal gekleurde blaadjes op te tellen krijg je het percentage. Hieronder enkele voorbeelden.

25 jarig jubileum GLOBE, hele week online workshops

GLOBE is een netwerk van scholen die onderzoek doen aan natuur en milieu in samenwerking met wetenschappers. Door onderzoek te doen dat een échte bijdrage levert aan onderzoeken van instituten als NASA, KNMI, RIVM en Wageningen University raken leerlingen betrokken. Vanuit Wageningen University doen we sinds 2001 met De Natuurkalender mee met het GLOBE programma. GLOBE bestaat 25 jaar en dat vieren we met een week lang dagelijks online workshops. Wetenschappers en ervaren GLOBE docenten leggen uit hoe middelbare scholieren kunnen bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek naar natuur en milieu. De onderwerpen zijn de levende bodem (maandag 5 oktober), waterdiertjestelling (dinsdag 6 oktober), fijnstofcampagne (woensdag 7 oktober), GrowApp (donderdag 8 oktober) en didactiek (vrijdag 9 oktober). Meld je aan voor een of meer online workshops, aanmelden kan tot een dag voor de workshop.

Tekst en foto’s: Arnold van Vliet, De Natuurkalender, Wageningen University en Stichting GLOBE Nederland