Hoe verwelkom je de steenmarter in de stad?

De steenmarter (Martes foina) is steeds meer te vinden in Nederland. De soort neemt in aantal en verspreiding toe en wordt nu met enige regelmaat in het westen van Nederland gesignaleerd. Steenmarters hebben een groot aanpassingsvermogen dat ervoor zorgt dat ze in bijna alle biotopen voorkomen. Normaal gesproken hebben deze dieren een voorkeur voor een landelijke omgeving, maar steenmarters voelen zich ook thuis in steden. De steenmarter komt daardoor dichter bij de mens en wordt veel zichtbaarder. Studenten van de Aeres Hogeschool uit Almere schreven een adviesrapport over ‘Hoe verwelkom je de steenmarter in de stad’ (pdf; 2,6 MB).

Verspreiding

Historisch gezien was de steenmarter erg zeldzaam in Nederland, maar sinds enige tientallen jaren maakt het dier een opmars vanuit het oosten van Nederland en nu worden de dieren zelfs in de Randstad waargenomen. Het is daarmee een echte cultuurvolger geworden, een soort die zich prima op z’n gemak voelt in cultuurlandschappen en bebouwde gebieden.

Overlast

Wanneer een diersoort zich voor het eerst in een nieuw gebied vestigt, is dat positief voor de lokale biodiversiteit, maar het kan ook tot overlast leiden. Bij de steenmarter bestaat deze overlast uit het doorbijten van autokabels, gerommel op zolder of in de spouw en stank en geluidsoverlast. Kapotte bougie- of remkabels worden het meest gemeld. Het voorkomen of bestrijden van de overlast is niet eenvoudig, omdat het enerzijds moeilijk is om goede preventieve maatregelen te nemen en omdat de steenmarter in Nederland beschermd is onder de Wet Natuurbescherming. Steenmarters mogen dan ook niet gevangen of gedood worden en de vaste rust- of schuilplaatsen van het dier mogen niet worden verstoord of vernietigd. De dieren mogen bovendien alleen maar op een diervriendelijke manier verjaagd worden mits daar een ontheffing voor is afgegeven.

De steenmarter verwelkomen in de Randstad

In de grote steden in het westen van Nederland, de Randstad, is de steenmarter nog een zeldzaamheid. De verwachting is echter dat de steenmarter ook daar meer en meer zal verschijnen. Uit interviews met inwoners, verschillende gemeenten en experts blijkt dat er nu nog nauwelijks overlast gemeld is in de westelijke steden van het land. Dat biedt kansen en mogelijkheden om het imago van de steenmarter een handje te helpen. Wanneer mensen nog geen schade of overlast hebben ervaren, is de tolerantie voor het dier hoger. Daarom is het van belang om inwoners van de Randstad nu al te informeren over deze nieuwe soort en er een (meer) positieve draai aan te geven. Door middel van preventiemaatregelen, een positief imago (voorkomt rattenplagen) en de juiste informatie kan de manier waarop de overlast ervaren wordt drastisch verminderen.

Oplossingen

Als mogelijke oplossingen zijn de volgende voorstellen bedacht:

1. Ontwikkelen van de ‘Steenmarter App’. Het doel van deze app is het informeren van mensen over de steenmarter, zodat overlast kan worden voorkomen of anders zal worden ervaren. In deze app kunnen verschillende functies en tabbladen aanwezig zijn, waaronder algemene soortinformatie, voorbeelden van overlast, mogelijkheid om contact op te nemen met experts per gemeente en de mogelijkheid om te chatten met een deskundige en oplossingen te delen.
2. Aanplanten van fruitbomen en struiken in stadsparken. Het doel van deze oplossing is om te voorkomen dat steenmarters gaan foerageren in achtertuinen of een rustplaats zoeken in een huis. Door met de fruitbomen het voedselaanbod van de steenmarter te vergroten, zouden ze hopelijk minder behoefte hebben om te eten in achtertuinen. Ook het plaatsen van coniferen, dichte hagen en andere planten, zoals de Chinese bruidssluier (Fallopia baldschuanica), zou de overlast kunnen verminderen. Bekend is namelijk dat steenmarters deze struiken en planten als dagrustplaats gebruiken, waardoor ze wellicht minder de huizen opzoeken.
3. Creëren van zones. De gemeente kan per stad bekijken welke gebieden er martervriendelijk kunnen zijn en welke martervrij. Dit zou op verschillende manieren kunnen, door bijvoorbeeld de buurtbewoners zelf te laten kiezen of stemmen voor martervrije en martervriendelijke zones. Maar de gemeente kan het ook doen op basis van de hoeveelheid groen in een wijk. Zo zouden industrieterreinen en groene gebieden bijvoorbeeld als martervriendelijk kunnen worden aangewezen en ingericht en bijvoorbeeld de binnenstad als martervrij.

De conclusie van de Zoogdiervereniging was dat de Steenmarter-App de meeste potentie heeft en dat het de moeite waard is om het maken van zo’n app te verkennen. Andere oplossingen zijn goed bedacht, maar de steenmarter is een flexibele soort die zich moeilijk zal laten sturen. Het creëren van martervrije zones is niet haalbaar, maar goede voorlichting zal ongetwijfeld helpen bij meer begrip voor de steenmarter en het nemen van preventieve maatregelen om overlast te voorkomen.

Meer informatie

• Adviesrapport Hoe verwelkom je de steenmarter in de stad (pdf; 2,6 MB)

Tekst: Laura Cöhrs, Mikaela Jongejan Escar, Mark van der Meij, Esmee Spoler en Judith de Veer, studenten Aeres Hogeschool. Bewerkt door Maurice La Haye, Zoogdiervereniging
Foto's: Henk van Harskamp; Ellen van Norren