Muggen in de Maasstad: grote diversiteit aan steekmuggen aangetroffen in de gemeente Rotterdam

Tot op heden ontbrak er een overzicht met gegevens over steekmuggen in Rotterdam. Opvallend, want Rotterdam, gelegen aan de Maas en deels onder zeeniveau, is een ‘natte stad’ en biedt veel broedplaatsen voor steekmuggen. Hiernaast hebben de grote steden zoals Rotterdam vaak een hoge biodiversiteit, soms zelfs groter dan in het omliggende platteland. Toch krijgt de diversiteit aan bloedzuigende insecten tot op heden weinig aandacht.

Daar hopen twee onderzoekers uit Leiden en Rotterdam verandering in te brengen, door antwoord te vinden op verschillende vragen over de steekmuggen in Rotterdam. Welke onderzoeken zijn er in het verleden uitgevoerd? Welke soorten steekmuggen zijn er binnen de gemeentegrenzen te vinden? En zijn er patronen te ontdekken in de verspreiding van deze steekmuggen in de stad? 

Rotterdam: stad van water en steekmuggen

De onderzoekers vonden dat er in de afgelopen 90 jaar in totaal 16 Nederlandse steekmuggensoorten zijn waargenomen in de gemeente Rotterdam. Dit betekent dat bijna de helft van alle Nederlandse soorten steekmuggen in de Maasstad voorkomt, aldus de onderzoekers in Straatgras, het tijdschrift van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. 

“Interessant is dat niet alle steekmuggen overlast bezorgen”, vertelt betrokken Naturalis-onderzoeker Jordy van der Beek. “Want slechts een beperkt aantal soorten dringt daadwerkelijk huizen binnen. Deze steekmuggen broeden voornamelijk in stadstuinen, waar ze zich ontwikkelen in kleine waterreservoirs, zoals regentonnen, bloempotten en dakgoten.” 

Naast de steekmuggen in stadstuinen hebben de onderzoekers nog drie gemeenschappen van steekmuggen in Rotterdam geïdentificeerd. Dat zijn steekmuggen die leven in sloten en vijvers; tijdelijk ondergelopen gebieden; en degene die gebonden zijn aan de af en toe overstromende rivier. Hier wonen soorten die minder, of slechts lokaal, overlast veroorzaken.

Een veranderende wereld

“Dit overzicht van de muggen in Rotterdam is een goed startpunt voor vervolgonderzoek”, vertelt Van der Beek. “Vanaf nu is het namelijk mogelijk om veranderingen te meten in de verspreiding en voorkomen van de verschillende steekmuggensoorten.” Het veranderende klimaat, de stijgende waterstanden en de menselijke aanpassingen aan de stad zullen, naar verwachting van de onderzoekers, de hoeveelheid en diversiteit van broedplaatsen voor steekmuggen in de stad vergroten.

Bovendien is te verwachten dat invasieve exotische muggen, zoals de Aziatische tijgermug, zich in de toekomst in Rotterdam gaan vestigen. Permanente vestiging van deze steekmuggen in Rotterdam is tot nu toe voorkomen door preventieve maatregelen van terreinbeheerders en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), die optraden op locaties waar in voorgaande jaren exotische steekmuggen zijn gevonden.

“Steekmuggen worden in Rotterdam nu vooral als irritant ervaren”, zegt Van der Beek, “maar ze vormen op dit moment geen groot gezondheidsrisico.” Toch is het van belang om de steekmuggen in de gaten te houden. “Daarom voeren we samen met andere partijen momenteel diverse onderzoeksprojecten uit in Rotterdam. Hierdoor kunnen we veranderingen nauwlettend volgen.”

Help muggen op de kaart te zetten

Ondanks al het onderzoek dat in de afgelopen 90 jaar in Rotterdam is gedaan, kan het zijn dat er nog soorten ontbreken in het huidige overzicht. Aanvullend onderzoek is daarom nodig. Hier kunnen bewoners of bezoekers van Rotterdam bij helpen door waarnemingen van muggen te melden. De onderzoekers kunnen daardoor de lijst van Rotterdamse muggen nog verder en beter aanvullen. 

Wil je meehelpen? Maak duidelijke foto’s van een steekmug als je er een tegenkomt, ook van de zijkant van de mug, en deel deze via Waarneming.nl. Bovendien kun je via Muggenradar.nl melden hoeveel of hoe weinig overlast je ervaart van steekmuggen.

Van der Beek: “Op deze manier kan iedereen bijdragen aan verder onderzoek, en krijgen we een beter begrip van deze toch vaak over het hoofd geziene bewoners van de stad.”

Meer informatie

• Voor alle details verwijzen we graag naar het artikel Een eerste overzicht van de steekmuggen van Rotterdam (pdf: 1,4 MB) van Jordy van der Beek en Maarten Schrama. Het is in december verschenen in Straatgras, het publiekstijdschrift van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam.
• Wil je meer te weten komen over de onderzoeksprojecten met betrekking tot steekmuggen en ziektes die door steekmuggen worden overgedragen in de Hollandse Delta? Neem dan een kijkje op de projectpagina's van het Frontrunner project van het Pandemic & Disaster Preparedness Center en het IDalert project.

Tekst:oto's: Jordy van der Beek, Naturalis Biodiversity Center en het Pandemic & Disaster Preparedness Center
Foto's: Jordy van der Beek, Naturalis en Oliver Spiter, Shutterstock