Labonderzoek in de strijd tegen fout hout

Aan hout valt veel geld te verdienen. Dit werkt corruptie in de hand en illegale houtkap. Daarbij hangt de houthandel ook samen met ontbossing en verlies van biodiversiteit. Consumenten denken wellicht dat Nederlandse winkels geen illegaal hout verkopen. Maar ook in ons land treft de NVWA veel ‘fout hout’ op de markt aan uit bekende beschermde gebieden, waaronder het Amazoneregenwoud in Brazilië.

Keurmerken en regels

Binnen de houthandel bestaan diverse keurmerken, zoals FSC (Forest Stewardship Council) en PEFC (Programme for the Endorsement of Forest Certification). Deze moeten waarborgen dat het hout op een juiste manier is gekapt en verhandeld. Slechts een deel van het hout op de Nederlandse markt heeft zo’n keurmerk. Het is geen verplichting en er is weinig groei in het aantal gecertificeerde hectares bos wereldwijd.

Bij de handel in hout, houten meubels, papier en pulp geldt de Europese houtverordening. Hierin staat aan welke regels men zich moet houden.

Betere internationale samenwerking

De lidstaat waar het hout als eerste op de markt komt, moet toezien of de Europese houtverordening is nageleefd. De NVWA-inspecteurs zien dat er houtimporteurs zijn die voor invoer in Europa simpelweg de minst streng controlerende landen uitkiezen. Dit maakt dat de handhaving zo sterk is als de zwakste Europese schakel. De controle op hout valt of staat dus met goede internationale samenwerking.

De NVWA werkt steeds meer samen met andere Europese landen. Zo waren er in 2019 tegelijkertijd in Nederland en Tsjechië invallen bij importeurs van fout teakhout. Dit zorgde meteen voor een enorme daling in de import van dat type fout hout via Nederland.

Innovatief onderzoek

De douane had in april vorig jaar bij diverse containers met houten tuintafels uit China het vermoeden dat de meubels deels waren gemaakt van teakhout dat niet afkomstig was van plantages maar in het wild was gegroeid. In China groeit echter geen teak in het wild. Daarom werd de NVWA ingeschakeld om dit te onderzoeken.

De importeur moet aan kunnen tonen waar het gebruikte hout voor de tuintafels oorspronkelijk vandaan komt. De importeur meldde dat de meubels afkomstig waren van een Chinese fabriek. Op de documenten die de Chinese firma naar de importeur had verstuurd, stond dat al het hout enkel plantage-teak betrof en dat dit afkomstig was uit Brazilië. De NVWA vond de poten van de tafels verdacht en heeft monsters van de poten van een tafeltje genomen en naar twee laboratoria gestuurd, voor microscopisch en isotopenonderzoek.

Het microscopisch onderzoek bracht aan het licht dat het om teakhout ging dat in het wild is gegroeid. De jaarringen lagen namelijk dicht bij elkaar. Hout dat van een plantage afkomstig is groeit sneller, waardoor de jaarringen verder uit elkaar liggen. Dat het hout uit Brazilië zou komen, kon niet kloppen want daar groeit geen wilde teak.

Isotopenonderzoek kan aantonen waar ter wereld de bomen groeiden. Uit de labuitslagen bleek dat het hout uit Zuidoost-Azië kwam. De NVWA-inspecteur dacht meteen aan Myanmar. Dat is namelijk een van de weinige plekken in die regio met wilde teak. Dat wordt daar illegaal gekapt. De NVWA heeft de tafels uit de markt gehaald.

Dit is één van de eerste zaken waarbij bij de controle op fout hout gebruik is gemaakt van deze laboratoriumtechnieken. Dit soort onderzoeken komt nu goed van de grond. De tips over fout hout volgen elkaar snel op. Door de internationale samenwerking en het laboratoriumonderzoek verbetert de opsporing van fout hout. Goed voor de biodiversiteit in de landen van herkomst van het hout!

Tekst: Meriam Wortel en Han van Erp, NVWA
Foto’s: NVWA (leadfoto: partij in beslag genomen teakhout)