Eigenaardig misvormde truffels aangetroffen in de Wieringermeer

Geïnfecteerd

De aangetroffen truffels waren bezet met onregelmatige kogelvormige uitwassen. Na speuren op internet bleken ze in Duitsland allang op de hoogte te zijn van dit fenomeen. De mismaakte truffels worden beschouwd als door bacteriën of parasitische schimmels geïnfecteerde vormen van de Roodbruine truffel (Tuber rufum, Rode Lijst; bedreigd). Het invoeren van de term 'Tuber Rufum-infected' in een zoekmachine op internet, bracht snel de nodige informatie. Behalve de korrelige structuur van de geïnfecteerde truffels worden er bij microscopisch onderzoek geen sporen in de truffels ontdekt. Andere delen van de Roodbruine truffel zijn microscopisch goed te herkennen. Het ontbreken van de sporen en het uitzonderlijke uiterlijk van de truffel zijn voldoende om de geïnfecteerde vorm van de Roodbruine truffel te onderscheiden. Voor meer bewijs kan een vondst uiteraard ook bemonsterd worden voor DNA-onderzoek. Gezonde exemplaren van de Roodbruine truffel komen, hoewel zeldzaam, wel degelijk voor in Nederland. De vondst van deze 'mismaakte' korrelige vorm is wel de eerste in Nederland. Wat de invloed is van de infectie op de truffels, is tot nu toe onbekend. Het is, voor zover bekend, nog niet waargenomen bij andere truffels. Deze worden nu goed in de gaten gehouden.

Truffelbos 

Het Robbenoordbos staat inmiddels bekend vanwege het voorkomen van veel bijzondere truffelsoorten. Helaas zijn dit niet de wereldberoemde kostbare aromatische soorten die in de mediterrane landen worden gevonden. De bekendheid van het Robbenoordbos als truffelgebied komt vooral door de activiteiten van Leonard Minkema. Hij trekt er geregeld op uit om speciaal naar de zeldzame inheemse truffelsoorten te zoeken en hij weet ze met zijn praktische kennis ook te vinden! Een hele prestatie, want truffels zitten gedeeltelijk of zelfs geheel onder het aardoppervlak. De diepte waarin ze in de grond zitten, hangt vooral van de truffelsoort af. De meeste truffelsoorten die tot nu toe in het Robbenoordbos werden gevonden ontwikkelen zich ondiep in de humuslaag. In Mediterrane streken worden voor dat doel gedresseerde truffelhond of -varken gebruikt om in de diepere grondlagen te zoeken naar kostbare truffelsoorten. Of deze zoekmethodes in Nederland zin hebben wordt momenteel onderzocht. In het kader van een lopend onderzoek naar truffels in Nederland worden getrainde honden gebruikt waarmee naar eetbare truffels wordt gezocht met veel belovende resultaten. 

Beschrijving

Geïnfecteerde Roodbruine truffels zijn 0,5 tot 3,5 centimeter. De buitenkant is geel tot roodachtig. Ze zijn grotendeels, inwendig en uitwendig, bezet met onregelmatige kogelvormige uitwassen. Geïnfecteerde truffels zijn steriel, er zijn dus geen sporen of asci te ontdekken. De truffels ruiken onaangenaam zurig.

Een niet geïnfecteerde roodbruine truffel is 0,5 tot 4 centimeter en regelmatig bolvormig tot enigzins gelobd. De buitenzijde viltig tot glad, gelig tot roestbruin. Het vlees is stevig, wit tot geelwit, gemarmerd door witte tot grijze aderen. De kleur is paarsachtig grijs tot chocoladebruin bij rijpheid, de geur zwak nootachtig tot onaangenaam zurig. De truffel smaakt scherp, nootachtig. Hij is eetbaar, maar niet smakelijk. De truffels zijn meestal ondiep verzonken in de humus, in matig vochtige, voedselrijke, vaak kalkhoudende klei en zandgrond, voornamelijk bij loofbomen (eik, beuk, hazelaar). De roodbruine truffel leeft in symbiose (ectomycorrhiza vormend). Onze exemplaren werden gevonden in de bodem van een drooggevallen greppel in kalkhoudende klei onder zomereik aan de westkant van het Robbenoordbos.

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Leonard Minkema; Martijn Oud