Paddenstoelen van schrale weiden, bermen en dijken ook in bossen

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging [land] op [publicatiedatum]

Nu de maand november is begonnen wordt de aandacht bij veel paddenstoelenliefhebbers verlegd naar het open landschap om te zoeken naar bijzondere graslandpaddenstoelen. Een bekend en zeldzaam biotoop is de wasplatenweide (Hygrocybe-weide) met kenmerkende schraalgraslandpaddenstoelen. Toch komen er in ons land ook kleine plekjes voor in loofbossen waar concentraties van kenmerkende soorten van schrale, kortgrazige droge graslanden voorkomen. Een merkwaardig en onverklaarbaar fenomeen. De successie van schrale graslanden tot struweel wordt namelijk gezien als een belangrijke oorzaak van de achteruitgang van veel zeldzame kenmerkende paddenstoelen van schrale graslanden.

Robbenoordbos
Hoe het komt dat er ook bossen zijn met schraalgraslandpaddenstoelen valt moeilijk te verklaren. Zaterdag werden er tijdens een excursie naar het Robbenoordbos in de Wieringermeer enige opvallende paddenstoeltjes aangetroffen. Op slechts een klein oppervlak in het bos met veel Zomereiken (Quercus) en Berken (Betula) werden enige Verblekende wasplaten (Hygrocybe vitellina, Rode lijst, Gevoelig) aangetroffen. De Verblekende wasplaat is een zeldzaam kleinood dat vooral in het Waddendistrict wordt gevonden. Hij wordt beschouwd als een wasplaat die het vooral moet hebben van kortgrazige, mosrijke plekken in de duinen en schrale graslandjes. De natuurlijke successie tot struweel is een reëel gevaar voor de Verblekende wasplaat. Het is daarom des te opmerkelijk een dergelijke soort in een bos tegen te komen.

Na verder zoeken werden er nog meer van dergelijke soorten gevonden. Allemaal soorten die je eerder zou verwachten in wasplatenweiden. Er stonden bijvoorbeeld zeldzame Bleke sikkelkoraalzwammen (Clavulinopsis subtilis, Rode Lijst, Gevoelig). Ook zagen de excursieleden nogal wat Gele knotszwammen (Clavulinopsis helvola, Rode Lijst, Gevoelig), Toch staan deze vondsten niet op zichzelf en komt het veel meer voor dan menigeen denkt. Het gaat opvallend genoeg telkens om vindplaatsen met een zeer bescheiden omvang van meestalal slechts enkele vierkante meters.

Bekende plaatsen
Een bekende plek met graslandsoorten in een bos is ook te vinden in het kasteelpark van Nijenrode. Zo waren er dit jaar een opvallend groot aantal knotsjes (Clavaria, Clavulinopsis) te zien. Het stuk berm met de knotsjes besloeg ternauwernood een lengte van tien meter maar dat doet aan de bijzonderheid natuurlijk niets af. Soorten als de zeldzame Zonnegloedknotszwam (Clavaria incarnata, Rode Lijst Bedreigd), de Spitse knotszwam (Clavaria falcata), de Wormvormige knotszwam (Clavaria fragilis, Rode Lijst Kwetsbaar), de Fraaie knotszwam (Clavulinopsis laeticolor, Rode Lijst Kwetsbaar) en de Verblekende knotszwam (Clavulinopsis luteoalba, Rode Lijst Kwetsbaar) verdrongen elkaar vanwege het grote aantal op zo’n kleine plek. Het viel daardoor niet mee om de verschillende soorten uit elkaar te houden. Ook stonden er tussen al die knotsjes Sneeuwzwammetjes (Hygrocybe virginea, Rode Lijst Gevoelig). En zo werden er wel meer graslandsoorten langs het bospad gevonden. Dat enkele soorten op deze locatie ook worden beschreven als (zeldzaam) voorkomend in bossen doet aan het bijzondere karakter van de plek niets af.

Genoemde locaties zijn slechts voorbeelden. Zo werden er in de loop der jaren veel meer van dergelijke locaties in Nederland ontdekt die om ecologische opheldering vragen.

Buitenland
In Amerika, bijvoorbeeld in grote delen van de VS, wordt het voorkomen van wasplaten in bossen beschouwd als de normaalste zaak van de wereld. Het gaat hier ook om soorten wasplaten die in Europa vrijwel uitsluitend in wasplatenweiden kunnen worden gevonden. Veel Amerikaanse mycologen vragen zich waarschijnlijk hetzelfde af namelijk hoe deze tegenstelling in habitatvoorkeur van Amerikaanse en Europese wasplaten valt te verklaren.

Tekst en foto’s: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging