Geen vlinders zonder rupsen

Dat rupsen minder waardering krijgen dan vlinders komt vooral omdat men rupsen associeert met schade, opgegeten planten en/of jeuk. Enkele tientallen soorten kunnen inderdaad voor mensen lastig zijn, maar het overgrote deel is dat niet. En er zijn rupsen die in vorm en kleur niet onderdoen voor de mooiste vlinders. Zo is er de meriansborstel, met de ‘scheerkwastjes’ op de rug en een rechtopstaand rood staartje. Of de grote rups van het groot avondrood, die ook wel olifantsrups genoemd wordt omdat hij zijn kop opblaast en een slurf tevoorschijn tovert als hij verstoord wordt. Met de grote donkere oogvlekken bovenop de kop is dit een imposant gezicht. Dergelijke opvallende rupsen zijn goed herkenbaar en gemakkelijk op naam te brengen. Dat is lang niet bij alle rupsen het geval, want erg veel rupsen zijn groen of bruin, met weinig opvallende kenmerken. Regelmatig komen er vragen bij De Vlinderstichting waarom er niet een boek is waar alle rupsen mooi in staan afgebeeld.

Dit is een logische vraag, maar als je bedenkt dat er meer dan 2000 soorten vlinders in ons land voorkomen en dat er diverse rupsenstadia zijn die er steeds weer anders uitzien, zou zo'n boek vele duizenden rupsenfoto's moeten bevatten. Bovendien zijn er wel opvallende rupsen, maar heel veel zijn dus groen en bruin, al dan niet met hier en daar een licht streepje erop. Daarmee word je ook met een volledig boek niet direct wijzer. Als we de groep beperken tot alleen de macro nachtvlinders, dan hebben we het over zo’n 800 soorten. Dat is al wat behapbaarder, hoewel ook daarvan een volledig boek niet voor de hand ligt. In 'Het nachtvlinderboek' van Jeroen Voogd, dat onlangs verscheen, staan alle rupsen van de besproken macro nachtvlinders afgebeeld met één, vaak het grootste, stadium. Via internet zijn er ook veel afbeeldingen te vinden zoals op Vlindernet van De Vlinderstichting en op het Duitse Lepiforum.de.

Rupsendeterminatiedag, 21 maart, Amersfoort

Om meer over rupsen te weten te komen en om, samen met experts en kenners, op zoek te gaan naar de juiste namen van rupsen, organiseert de Nederlandse Entomologische Vereniging een rupsendeterminatiedag. Ga naar deze site voor meer informatie en om u aan te melden.

Tekst: Kars Veling, De Vlinderstichting
Foto’s: Kars Veling & Henk Bosma