Spelen en waterberging gaan hand in hand op vernieuwd schoolplein in Enschede
Atlas LeefomgevingDe provincie Overijssel wil alle 600 schoolpleinen in de provincie voor 2025 vergroenen. Zo wil zij zorgen voor een mooiere omgeving, meer biodiversiteit en een betere waterberging. Een groen schoolplein was ook de ambitie van Susan Olsman. Zij is directrice van de openbare basisschool het Stadsveld in Enschede. Na dertig jaar was het de hoogste tijd om het schoolplein te vervangen. Dit paste mooi in de plannen van de gemeente om de oude Stadsbeek in ere te herstellen en de wijk te verbeteren. De gemeente wees Susan op de subsidie Groene schoolpleinen van de provincie. Zo sloegen provincie, gemeente en school de handen ineen. Tegels maakten plaats voor gras op het schoolplein. Ook plantte de school een beukenhaag, twee nieuwe bomen en planten met veel bloemen. Er kwamen nieuwe speeltoestellen en een wadi om regenwater op te vangen. Op 22 januari opende de Enschedese wethouder Jurgen van Houdt het schoolplein. De kinderen hadden het daarvoor al dankbaar in gebruik genomen.
Slim verbinden
De gemeente en de school besloten om de plannen voor het schoolplein te verbinden aan het project Stadsbeek. De gemeente gaat langs de basisschool een nieuwe beek aanleggen. Precies op de plek waar vroeger ook een beek was. De gemeente stelde voor om een wadi aan te leggen op het plein. Dit is een met grind en zand gevulde greppel of sloot, die water zowel kan vasthouden als doorlaten. Het dak van de school is afgekoppeld. Nu loopt het regenwater niet langer direct het riool in, maar vangt de wadi het water op. Binnenkort kan dit water worden afgevoerd naar de nieuwe stadsbeek. De stapstenen in de wadi nodigen de leerlingen uit om erover heen te lopen. Met het oog op de veiligheid is de wadi natuurlijk niet al te diep.
Het wordt natter
"Waterberging is zeker een issue in de wijk”, vertelt Susan. “Kelders van huizen lopen vaak onder bij veel regen. Dit komt door de lage ligging (onderaan de stuwwal van Enschede) en de hoge grondwaterstand. Er is veel beton in de wijk. Hierdoor kan de wijk het regenwater bij piekbuien niet goed afvoeren. Dat is een probleem nu door klimaatverandering het aantal hevige buien toeneemt.”
We zien dat terug als we de wijk bekijken op de kaart Waterbergend vermogen ondergrond. De wijk kleurt daarin oranje en kan zo’n 100 tot 250 millimeter water bergen. Niet de laagste categorie, maar toch kan het beter. Op de Groenkaart van Nederland zien we dat er minder dan vijf procent groen is rond de school. Dat is wél de laagste categorie in onze legenda. Met het nieuwe schoolplein oogt de wijk straks al een klein beetje groener.
Een fijne speelplek
Susan vindt bewegen en spelen belangrijk voor haar leerlingen. Ze regelde al dat een sportfunctionaris vanuit de wijk de kleuters elke week gym geeft. Maar juist ook spelen in het groen vindt ze belangrijk. “Dat daagt kinderen op een andere manier uit”, zo zegt ze. In het onderstaande filmpje over het schoolplein zien we hoe enthousiast de kinderen over het plein zijn. Susan gaat verder: “In de wijk zijn er weinig speelmogelijkheden voor kinderen. Dat is jammer, want er wonen juist veel kinderen.” Dit zien we ook als we op ‘informatie op locatie’ klikken in de Atlaskaart Buurtinformatie 2018. Er is wel een Cruyffcourt achter de school, maar dat is dan ook alles. Ook de kinderraad van de school dacht mee bij de plannen. Zij vroegen om een vogelnestschommel op het plein. Daar maken de kinderen nu dankbaar gebruik van. De bekostiging vanuit het bestuur, gemeente en provincie was niet voldoende voor de uitvoering van alle plannen. Susan vroeg daarom nog meer subsidies aan. Onder andere bij Jantje Beton, wijkbudget en Het Rabobank Stimuleringsfonds. Met een bijdrage van de ‘Gezonde School’ kan de school een watertappunt op het plein plaatsen.
Steun vanuit ouders en de wijk
Behalve de kinderraad, gemeente en provincie, betrok Susan ook de ouderraad bij de plannen. Zij hield hen met nieuwsbrieven op de hoogte. Ook steun vanuit de wijk vond ze belangrijk. Stadsveld is een oude volksbuurt en veel bewoners zijn praktijkgeschoold in vergelijking met andere wijken. De gemeente wilde met het project Stadsbeek ook werken aan het verbeteren van de leefomgeving in de wijk. Daartoe organiseerde de gemeente bijeenkomsten voor de bewoners. Daar hadden ze het ook over het schoolplein. Het oude plein was omgeven met hekken en een dikke haag. Het nieuwe plein is open voor iedereen. Niet alleen de schoolkinderen gaan er dus op vooruit, maar ook de andere kinderen in de buurt. Geeft dat geen problemen met de veiligheid en/of afval? “Tot nu toe niet”, zegt Susan. “En als dit wel gebeurt, weet ik het jongerenwerk en de wijkpolitie te vinden. Dankzij het project Stadsbeek en andere verbeterplannen voor de wijk zijn er goede contacten gelegd tussen de school, bewoners en maatschappelijke organisaties.”
Handen uit de mouwen!
Het is niet alleen maar spelen in het groen, de handen moeten ook uit de mouwen! De intern begeleider van de school wil de kinderen elke maandag of vrijdag het gras laten maaien. De kinderen hebben ook bollen geplant en misschien komt er nog een moestuin. Onderhoud is wel iets om rekening mee te houden. Susan vertelt dat de conciërge is wegbezuinigd. Voor het eerste jaar heeft ze het onderhoud, behalve het maaien, kunnen uitbesteden. Misschien kunnen leerlingen van de ROC-beroepsopleiding ‘groen’ in Enschede ook met de kinderen aan de slag gaan. Zo kunnen de kinderen leren waarom het belangrijk is om niet alles te bestraten in een wijk. Susan kwam via de gemeente in contact met IVN. Zo deed ze ideeën op voor onderwijs over water en duurzaamheid. Het IVN heeft mooi lesmateriaal voor de slootjesdagen en de buitenlesdag. Ook biedt de website Kleuteridee.nl/water interessant lesmateriaal. Tenslotte kun je lesmateriaal vinden op de website van Greenpeace. Jong geleerd is oud gedaan!
Hoe alles bij elkaar komt op een schoolplein
Het vergroenen van een schoolplein gaat in dit voorbeeld mooi hand in hand met waterberging, bewegen en spelen, en een betere leefomgeving in de wijk. Dat vroeg wel de nodige inzet van onder andere Susan. Het kostte veel tijd om de financiering te regelen. Daarvoor moest ze bij meerdere partijen aankloppen. En dat terwijl ze de handen meer dan vol heeft met werk aan het onderwijs zelf. Het is natuurlijk heel mooi om te zien dat dit soort win-win-win initiatieven mogelijk blijken te zijn als partijen de handen ineenslaan. Maar er is wel een aanjager nodig, in dit geval een schooldirectrice. Susan kreeg veel steun van de gemeente en had daar goed contact met een vaste contactpersoon – wat zeker ook heeft geholpen. Maar het verhaal laat zien dat ook uit andere hoeken steun te verwachten is voor dit soort initiatieven. Niet in de laatste plaats vanuit de kinderen zelf!
Meer inspiratie?
Kijk ook eens op de website over groene schoolpleinen van de provincie Zuid-Holland en een hoogheemraadschap. Of bij ‘Werken aan natuur en milieu’ van Gezonde School. Het groene schoolplein draagt zeker bij aan de gezondheid, als kinderen meer samen gaan bewegen en spelen. En daar ziet het wel naar uit!
Meer weten?
- Lees het artikel Hoe verleden kansen biedt voor hedendaagse uitdagingen om te zien hoe je oude waterwegen kunt herstellen om in steden aan waterberging te werken.
- Bekijk de Atlaskaart van speelnatuur in Nederland
- Lees over andere win-win voorbeelden in binnen- en buitenland
- Bekijk de Facebookpagina van DOEvrijdag
- Bekijk het onderstaande filmpje van 1Twente Enschede!
Het nieuwe groene schoolplein van OBS Het Stadsveld (Bron: 1Twente Enschede)
Tekst: Dieneke Schram, Atlas Leefomgeving
Kaartmateriaal: Atlas Leefomgeving
Foto's: Openbare basisschool het Stadsveld
Film: 1Twente Enschede