Nieuwe zoetwaterkreeft voor Nederland ook in de Amerongse Bovenpolder

Tijdens visstandbemonsteringen in de Amerongse Bovenpolder van Utrechts Landschap vingen Fabrice Ottburg en Dennis Lammertsma, onderzoekers van Wageningen Environmental Research, op een drietal locaties zeven exemplaren van de Calicotrivierkreeft (Faxonius immunis; tot voor kort bekend onder de wetenschappelijke naam Orconectes immunis).

De Calicotrivierkreeft is een nieuwe exoot voor Nederland. Hij werd gevangen op 5, 8, 22 en 24 oktober 2019, en op 19 november 2019. In totaal ging het om drie jonge exemplaren, een halfvolwassen exemplaar, een volwassen vrouw, een volwassen man en een volwassen exemplaar waarvan het geslacht niet is bepaald. Dit is de tweede locatie in Nederland waar de soort is aangetroffen. Op 16 juli trof Bureau Waardenburg een eerste exemplaar aan in de nevengeul van Beneden-Leeuwen langs de Waal. Samen met de waarnemingen in de Amerongse Bovenpolder illustreert dit hoe langzaam maar zeker deze nieuwe exoot voet aan de grond krijgt in onze watersystemen. Onbekend is in hoeverre de Calicotrivierkreeft al op meer plaatsen voorkomt, en of eerdere waarnemingen wellicht zijn doorgegaan voor één van de andere exotische rivierkreeftsoorten die ons land rijk is. De onderstaande kaart met waarnemingen laat zien waar de Calicotrivierkreeft is gevonden in de natuurterreinen van Utrechts Landschap binnen de Amerongse Bovenpolder. Elk rode ster staat voor één kreeft.

Het natuurlijk verspreidingsgebied van de Calicotrivierkreeft ligt in Noord-Amerika en strekt zich uit van Connecticut in het oosten, tot Colorado in het westen, en van Alabama in het zuiden tot in het noorden ter hoogte van de lijn Manitoba en Québec in Canada. In Europa is de soort voor het eerst waargenomen in 1993 in het Duitse deel van de Rijn nabij Sinzheim. Sindsdien verspreidt de Calicotrivierkreeft zich relatief snel via het Rijnsysteem.

Een van de kenmerken van de Calicotrivierkreeft zijn de haren bij de scharnierpunten op de scharen (Bron: Fabrice Ottburg)

In hoeverre de Calicotrivierkreeft zich als een invasieve exoot gaat gedragen in Nederland is nog onbekend, maar deze exoot wordt als een potentiële hoogrisicosoort ingeschat voor onze inheemse watergebonden flora en fauna. Mogelijke risico's zijn predatie op eieren en larven van macrofauna en vissen.

De visstandbemonstering werd uitgevoerd in het kader van Natuur Ambitie Grote Wateren (NAGW). Dit is een onderzoeksprogramma van het ministerie van LNV. Hierbij wordt gekeken welke natuurwaarden aanwezig zijn in maatregelen die langs Nederlandse rivieren genomen zijn ten behoeve van het project ‘Ruimte voor de Rivier’.

Tekst: Fabrice Ottburg en Dennis Lammertsma, Wageningen Environmental Research; Andrea Bloem, Utrechts Landschap; Nils van Kessel, Bureau Waardenburg
Foto’s: Fabrice Ottburg
Kaart: Wageningen University & Research