Natuur terug op het Nederlandse strand

Het Nederlandse strand veranderde de laatste decennia van een bijzonder natuurgebied in een aangeharkte zandbak, en daarmee in een ecologische woestijn. Sluipenderwijs en ongemerkt is een fraai landschap en wonderlijke natuur de afgelopen jaren verloren gegaan. Ook stranden dragen bij aan de biodiversiteit in ons land. In het vloedmerk leven unieke planten- en diersoorten en vinden strandbroeders een plek om te broeden. Door het intensieve strandbeheer krijgt strandleven geen kans om zich te ontwikkelen. Met het project Het Groene Strand moet hier verandering in gaan komen.

LandschappenNL en de samenwerkende provinciale Landschapsorganisaties gaan samen met Stichting Duinbehoud, IVN en Stichting Anemoon aan de slag om het huidige strandbeheer te veranderen en bewustzijn voor natuur op het strand te vergroten door onder andere het opzetten van Strandcommunities met bewoners, gemeenten en ondernemers. Burgerwetenschappers zullen de ontwikkelingen van allerlei soorten die kenmerkend zijn voor een natuurlijk strand gaan monitoren. De verwachting is dat op Groene stranden de biodiversiteit weer zal toenemen.

De Postcode Loterij ondersteunt het project Groene Strand met een bijdrage van ruim € 2,4 miljoen.

"Veel mensen gaan graag naar het strand en genieten van de zon, de zee, de duinen, de mooie natuur. Dat die natuur op veel plekken in een rap tempo verdwijnt realiseert niet iedereen zich. Dankzij het project van LandschappenNL kan de strandbezoeker zelf helpen te zorgen voor schone en natuurlijke stranden en het beschermen van de natuur. Alleen samen kunnen we deze prachtige kustnatuur herstellen en behouden. Wij zijn blij dat de Postcode Loterij, dankzij de deelnemers, kan zorgen dat dit project van start kan."

Margriet Schreuders, hoofd Goede Doelen

Het Groene Strand komt met oplossingen voor drie problemen, namelijk grootschalig beheer, vervuiling en verstoring, die de natuurontwikkeling op de Nederlandse stranden belemmeren:

Passend beheer voor strandnatuur

Aangespoeld wier en schelpdieren vormen een belangrijke levensgemeenschap. Daarin leven tal van kleine diertjes, die op hun beurt vogels aantrekken, zoals strandlopers, steenlopers, scholeksters en rosse grutto’s. Bovendien kunnen er unieke planten gaan groeien op de hoogwaterlijn, waar deze aanspoelsels voor voedselrijke omstandigheden zorgen (het vloedmerk). Deze planten spelen een rol bij het ontstaan van nieuwe (embryonale) duinen op het strand. Om de natuur de kans te geven zich te ontwikkelen, worden gemeenten, Rijkswaterstaat, ondernemers en belanghebbenden door de strandcommunities gestimuleerd om samen te werken aan het Groene Strand.

Strandcommunities

Er wordt een netwerk opgebouwd van vrijwilligers die afval opruimen, aan voorlichting en preventie doen, via citizen science gegevens verzamelen door toegankelijk onderzoek naar het aanwezige strandleven en met belanghebbenden in overleg gaan. Bovendien helpen de vele vrijwilligers de broedstranden rustig te houden! De ambitie is om twintig strandcommunities op te richten en tweehonderd kilometer strand te beheren als Groen Strand. Pareltjes worden het eerste plasticvrije strand van Nederland (inclusief plasticvrij strandpaviljoen) en een aantal broedstranden.

Instellen rustplekken

Er worden Groene Stranden gecreëerd waar de natuur zich weer ongehinderd kan ontwikkelen. Hierbij wordt ruimte gegeven aan broedplekken om zwaar bedreigde strandbroedvogels zoals Strandplevier en Dwergstern nieuwe kansen te geven. Vrijwilligers verzorgen bij broedstranden voorlichting over de broedvogels en monitoren de kolonies.

De afgelopen jaren zijn bij lokale projecten al goede ervaringen opgedaan om strandbezoekers mee te nemen in wat natuur op stranden betekent. In Zeeland bij De Verklikker en bij het strand van Neeltje Jans hebben strandbroeders hun legsel kunnen volbrengen dankzij betrokkenheid van bewoners, ondernemers en gemeenten. Deze ervaringen zijn de basis om het Groene Strand in Nederland tot bloei te laten komen.

Tekst: LandschappenNL. Onderschriften bij de foto's: Stichting ANEMOON
Foto's: Foto-archief van Stichting ANEMOON (PICTAN) (leadfoto: Groene stranden worden niet alleen groen beheerd, maar kunnen ook letterlijk groene delen bevatten. Deze worden gevormd door pioniervegetaties. Deze vegetaties kunnen zich echter alleen ontwikkelen als natuurlijke processen niet worden verstoord. Meerdere van deze plantensoorten, zoals Zeeraket, zijn op stranden afhankelijk van aangespoeld organisch materiaal, zoals wieren en dode dieren. Links onder op de foto is te zien hoe aangespoelde wieren zijn 'gevangen' door het zand, waardoor voedingstoffen voor deze strandplanten worden vastgehouden); Alie Postma, Herman Roode (†) beiden Stichting ANEMOON en Strandwacht IJmuiden