Innovatieve vispassage sluitstuk van ecologische verbinding

De Oude IJssel is een zijrivier van de Gelderse IJssel, met een stroomgebied van twaalfhonderd vierkante kilometer waarvan twee derde in Duitsland ligt. In de IJssel leven veel vissoorten die graag de Oude IJssel op willen zwemmen naar paaigebieden bovenstrooms. De monding van de Oude IJssel is daarom opgenomen in het programma Blauwe knooppunten van Rijkswaterstaat. Met dit programma worden aansluitingen van regionale wateren (dat zijn wateren in beheer bij de waterschappen) op de rijkswateren (zoals de grote rivieren) verbeterd, om te voldoen aan de Europese afspraken over onder andere vismigratie, vanuit de Kaderrichtlijn Water. De vispassage is ook de laatste schakel in de ecologische verbindingszone Oude IJssel. Ook de andere stuwen zijn vispasseerbaar gemaakt en over de gehele lengte van de Oude IJssel zijn natuuroevers aangelegd en moerasgebieden ingericht, zelfs middenin het stedelijk gebied van Doetinchem en Ulft. In totaal is 43 hectare nieuwe natuur gerealiseerd. Ook is er een nieuw fietspad langs de rivier aangelegd.

De Oude IJssel is een gekanaliseerde en hoog opgestuwde rivier, maar de Gelderse IJssel stroomt vrij af en heeft waterstandsschommelingen tot meer dan zes meter. Voeg daarbij dat er een flinke hoeveelheid water (vijfhonderd tot duizend liter per seconde) door de vistrap moet stromen om in zo’n groot water voldoende lokstroom op te wekken, en je begrijpt dat het een fiks bouwwerk is geworden.

Het Waterschap Rijn en IJssel heeft gekozen voor een vispassage van het type vertical slot: het water stroomt bij dit type door een metalen bak met daarin schotten, waardoor een reeks oplopende kamers ontstaat waarin de vis omhoog of omlaag kan zwemmen. De grootte van de kamers is afgestemd op de grootste vissoort die voorkomt: de winde, die zestig tot tachtig centimeter lang kan worden. Maar de stroomsnelheid in de kamers is zodanig dat ook kleinere vissen, zoals riviergrondel en rivierdonderpad, omhoog kunnen zwemmen.

De vistrap ligt in het stadje Doesburg en naast de stuw, een sluis voor de scheepvaart en een gemaal. Bepaald geen natuurrijke omgeving, maar wel een plek waar je de veelzijdigheid van het waterbeheer kunt laten zien. Het Waterschap heeft het gebied daarom een opknapbeurt gegeven en er is een informatieparkje aangelegd voor bezoekers die meer willen over hoe de trap werkt.

Voorafgaand aan de formele opening is op zaterdag 28 september van 13:00 tot 17:00 uur een feestelijk publieksprogramma op het stuwcomplex aan de Barend Ubbinkweg. Er vinden doorlopend rondleidingen plaats en er is een informatiemarkt met alle partners zoals Waterschap, Rijkswaterstaat, de provincie Gelderland en de gemeente Doesburg.

Tekst: Willem Drok, provincie Gelderland
Foto's: provincie Gelderland (leadfoto: moeras in ecologische verbindingszone Oude IJssel); Jelger Herder, RAVON; Waterschap Rijn en IJssel