Is nachtvlinderen slecht voor je gezondheid?

Veel mensen weten wel dat UV gevaarlijk kan zijn en dat langdurige blootstelling aan UV je huid kan verbranden en huidkanker kan veroorzaken. Daarnaast kan UV-licht ook schadelijk zijn voor je ogen. Moeten we bezorgd zijn over het gebruik van deze lampen? De hoeveelheid UV die we ontvangen van de zon overdag, zeker in de zomer, is vele malen hoger dan wat deze lampen uitstralen. Je zult door het nachtvlinderen niet snel verbranden of bruin worden. Daarnaast is UV ook niet altijd hetzelfde. Het deel van het spectrum dat we UV noemen is alles met een golflengte tussen de 10 en 400 nm. Het voor ons zichtbare licht is van ongeveer 400 nm, violet gekleurd licht, tot 800 nm, rood gekleurd licht. De meest schadelijke UV is die met hele korte golflengte (UV-C), deze wordt echter door de atmosfeer tegengehouden. UV-B is al minder schadelijk, maar komt gedeeltelijk wel op aarde en zorgt dat je bruin wordt maar ook dat je kunt verbranden. UV-A is nog wat minder schadelijk maar geeft ook huidschade en veroudering van de huid. Nachtvlinderlampen zenden UV-A uit dat dicht bij het zichtbare licht zit, het is dus redelijk onschuldig.

Maar UV is niet alleen schadelijk als je huid eraan blootgesteld is. Blootstelling aan UV-A kan schade aan je ogen veroorzaken. Zo kan het onder andere leiden tot staar, pterygium veroorzaken en schade aan het netvlies geven. In hoeverre de beperkte blootstelling bij nachtvlinderen daar echt aan bijdraagt is niet helemaal duidelijk. De hoeveelheid UV van de zon is vele malen groter maar de blootstelling is ook anders. Normaal gesproken kijk je niet in de zon, omdat het al direct pijnlijk is door het felle licht. Met nachtvlinderlampen is dat anders, daar kijk je regelmatig naar het laken en dus naar en vlak langs de lamp. Bij nachtvlinderen wordt vaak gebruik gemaakt van lampen die relatief veel UV-A uitstralen in vergelijking met daglicht. Kwikdamplampen zoals ML- en HPL-lampen geven ook veel zichtbaar licht en zijn dus ook voor ons fel en dus onprettig om in te kijken, maar hebben toch relatief veel UV in vergelijking met daglicht. Blacklight- en actinic-lampen (de witte TL-buisjes die blauw licht geven) en ook UV-LEDs die in de LedEmmers gebruikt worden, zenden voornamelijk het onzichtbare UV uit en lijken voor ons heel zwak. Hier kun je dus wel in kijken zonder dat het vervelend is en zonder dat je pupil vernauwt. Gelukkig hebben deze lampen echter ook een veel lager vermogen dan de ML- en HPL-lampen en zijn daardoor minder riskant. Daarnaast worden deze vaak op lichtvallen gebruikt waarbij je niet zelf in de buurt blijft.

Mensen die veel nachtvlinderen zullen wel herkennen dat je soms branderige ogen krijgt van een avond bij een laken. Dit gaat vanzelf weer over, maar is uiteraard geen goed teken en op lange termijn kan dit serieuzere problemen veroorzaken. Als je incidenteel nachtvlindert en zorgt dat je niet te veel in de lamp kijkt, lijkt het risico heel beperkt. Als je vaak nachtvlindert of van jezelf weet dat je toch te nieuwsgierig bent naar wat er net achter de lamp kruipt, is dit wel iets om rekening mee te houden. Gelukkig is er een eenvoudige oplossing. Door een veiligheidsbril met UV-filter te gebruiken, kun je voorkomen dat de UV je oog bereikt en kun je elk risico uitsluiten. Dergelijke brillen zijn niet duur en op veel plekken te verkrijgen. Het is wel essentieel te controleren of ze een UV-filter hebben want niet alle veiligheidsbrillen hebben dit. Daarnaast hebben ook veel gewone brillen een UV-bescherming in het glas zitten. Informeer hier wel even naar bij je opticien. En geniet dan van het spannende nachtvlinderen!

Tekst: Roy van Grunsven en Jurriën van Deijk, De Vlinderstichting
Foto’s: Kars Veling