Zeldzame bokkenorchis na twaalf jaar weer terug in Hollandse Duinen
Provincie Zuid-HollandAan het begin van de 20ste eeuw werd de bokkenorchis voor het eerst gesignaleerd in de Zuid-Hollandse duinen. Daarna liet hij zich ruim tachtig jaar niet meer zien, tot hij in 1980 weer opdook. Vervolgens is de orchidee in 2008 voor de laatste keer ontdekt. Tot nu dus. De vrijwilliger die de plant ontdekte schakelde gelijk de boswachter in, zodat die beschermende maatregelen konden nemen.
De bokkenorchis staat op de Nederlandse Rode lijst vermeld als zeer zeldzaam en valt sinds 2015 onder de Wet Natuurbescherming. Deze orchidee dankt zijn naam aan de karakteristieke geur van de bloemen. Mark Kras, boswachter bij Staatsbosbeheer in het Nationaal Park Hollandse Duinen: “De bokkenorchis ruikt sterk naar geitenbokken. Dat is zijn manier om bepaalde insecten aan te trekken om het zaad te verspreiden.”
Onvoorspelbaar type
De bokkenorchis is een wonderlijke soort. Zo is hij de grootste van alle orchideesoorten in de Zuid-Hollandse duinen; hij kan een lengte van wel tachtig centimeter bereiken. Daarnaast groeit hij op andere grond dan de andere orchideeën. Hondskruid en de moeraswespenorchis komen ook in de duinen voor en gedijen voornamelijk in de natte duinvalleien. De bokkenorchis groeit daarentegen op de droge duinen.
Waar en wanneer de bokkenorchis nog meer kan opduiken, is lastig te voorspellen omdat hij zo lang afwezig was. Er zijn allerlei theorieën over wat deze soort nodig heeft: regen kan een factor zijn, verstuiving van kalkrijk zand ook. “Hij komt vaker voor in zuidelijke gebieden, zoals rond de Middellandse Zee,” zegt Kras. “Misschien heeft zijn terugkomst hier te maken met de droge zomer van 2018.”
Beleven en beschermen
De komende tijd zetten boswachters in het gebied zich in om de leefomstandigheden voor de plant goed te houden, met aanpassingen in het maaibeleid en indien nodig bij verstuivingsprojecten. Daarmee hopen ze de kwetsbare biotoop in stand te houden: ”We hopen dat de terugkomst van de bokkenorchis ook de terugkomst van andere flora en fauna betekent.”
De vindplaats blijft geheim, zodat nieuwsgierigen de orchidee niet kunnen verstoren. Zo kan de bokkenorchis bloeien en zaad maken voor de komende generatie. Kras: “Enerzijds wil je dat mensen de natuur kunnen beleven, anderzijds wil je dat een soort in stand blijft. Deze afweging moet je als boswachter altijd maken. Daarnaast: mensen doen heel veel voor de instandhouding van tijgers, maar ik heb er nog nooit één in het wild gezien. Je hoeft niet alles zelf te zien om het te willen beschermen.”
Wil jij één van de andere twaalf soorten orchideeën bewonderen die in het Nationaal Park Hollandse Duinen groeien? Bewandel dan het laarzenpad. Of bekijk bladzijde 36 van het prachtige boek Bijzondere Berkheide.
Over Nationaal Park Hollandse Duinen
Nationaal Park Hollandse Duinen beslaat het brede Zuid-Hollandse kustgebied van Hoek van Holland tot Hillegom. Het is ook de naam van de stichting waarbinnen Dunea, Staatsbosbeheer en provincie Zuid-Holland samenwerken met gemeenten, terreinbeheerders en anderen, om stad, natuur, landschap en zee te verbinden voor iedereen. Het doel is het gebied, bestaande uit oude en jonge duinen in stedelijke omgeving, veerkrachtig, aaneengesloten en beleefbaar te maken en te houden. De Hollandse kustnatuur is uniek vanwege de kwaliteit van de natuur en de ligging bij het stedelijk gebied.
Tekst: Provincie Zuid-Holland
Foto's: Mark Kras