Geslaagde expertmeeting blauwe kiekendief en velduil

Tijdens de bijeenkomst is uitgebreid gesproken over status en trends, ecologisch onderzoek, beschermingsmaatregelen, kennishiaten en internationale samenwerking. De bijeenkomst werd georganiseerd door Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels (GKA) en Vogelbescherming Nederland in het kader van het Waddenfondsproject ‘Wadvogels van Allure’.

Twee uitgesproken 'internationalisten'

Een eerste belangrijk inzicht uit de bijeenkomst was dat het eigenlijk overal in Europa met beide soorten niet goed gaat. Van de blauwe kiekendief broeden in Nederland en Duitsland nog maar een handvol paren en staat de soort op het randje van uitsterven. Zorgwekkender is echter dat in landen met een relatief grote broedpopulatie, zoals in Frankrijk, Spanje en Finland, de soort ook achteruit gaat. De internationale IUCN beschermingsstatus van de blauwe kiekendief is momenteel ‘niet bedreigd’. Vanwege de tijdens de meeting gerapporteerde trends in elk land moet deze status heroverwogen worden.

Een ander inzicht dat tijdens de expertmeeting keer op keer naar voren kwam is dat beide soorten ware ‘internationalisten’ zijn. Zo bleek een vrouwtje velduil eerst in Schotland te broeden, waarna ze nog in hetzelfde broedseizoen de Noordzee overstak en in Noorwegen vermoedelijk voor een tweede keer broedde. Andere presentaties lieten zien dat het ook voor blauwe kiekendieven heel gewoon is om binnen Europa grote afstanden te overbruggen en diverse landen aan te doen.

Bedreigingen: van illegale jacht tot een mannentekort

Blauwe kiekendieven kennen uiteenlopende bedreigingen, die voor elk land verschillen. Zo is in Ierland sprake van habitatdegradatie door grootschalige bosaanplant in heide- en veengebieden, in Engeland worden de vogels op grote schaal illegaal vervolgd op zogenaamde grouse moors (commercieel geëxploiteerde heidegebieden waar op het Schots sneeuwhoen wordt gejaagd), terwijl er in het Nederlandse en Duitse Waddengebied een voedselprobleem lijkt te zijn.

De reproductie van succesvolle broedparen lijkt in het Waddengebied op peil, alhoewel de Britten zeker niet onder de indruk waren van ‘onze’ reproductiecijfers. Echter, een groter probleem is dat veel broedparen hun broedpoging voortijdig staken en dus niet succesvol zijn. Daardoor draagt een deel van de volwassen broedvogels niet bij aan de reproductie. Dit wijst mogelijk op voedselgebrek. Daarnaast blijkt de overleving van volwassen en vooral jonge vogels na uitvliegen en tijdens de winter te laag, wat eveneens op een ondermaatse voedselsituatie duidt.

In sommige deelpopulaties lijkt er bovendien sprake van een gebrek aan mannen. Dit leidt tot ‘vrijgezelle’ vrouwtjes, die niet bijdragen aan de reproductie. Waardoor het mannentekort wordt veroorzaakt is een grote onbekende. Daarom is het zaak meer zicht te krijgen op het lot van jonge blauwe kiekendieven, speciaal mannen. Dit kan bijvoorbeeld door internationaal op te pakken zenderonderzoek.

Tijdens de bijeenkomst zijn vele contacten gelegd en afspraken gemaakt over verdere samenwerking. Dankzij de expertmeeting heeft de op degelijk ecologisch onderzoek gestoelde bescherming van blauwe kiekendief en velduil een flinke impuls gekregen. De urgentie om samen de handen uit de mouwen te steken werd duidelijk gevoeld.

De inspirerende expertmeeting werd afgesloten met een excursie naar het studiegebied van GKA in Oost-Groningen, waar deelnemers de speciaal voor kiekendieven en velduilen aangelegde vogelakkers bekeken en waar ze getrakteerd werden op verschillende jagende blauwe kiekendieven en ruigpootbuizerds.

                                                                                             ~~~~~~~~~~~~

Op zondag 14 april bij Vroege Vogels Radio is er ook aandacht voor deze internationale expertmeeting.

Het programma van de expertmeeting is HIER (pdf; 0,7 MB) terug te lezen. 

Tekst: Raymond Klaassen, Grauwe Kiekendief - Kenniscentrum Akkervogels, Jules Bos, Vogelbescherming Nederland
Foto's: Rein Hofman (leadfoto: velduil en blauwe kiekendief); Gerard Westerhuis; Grauwe Kiekendief - Kenniscentrum Akkervogels