Welke vogels maken ‘s winters gebruik van vogelakkers?

Dat vogelakkers 's winters een grote aantrekkingskracht uitoefenen op vogels is niet zo vreemd, aangezien er dan in een groot deel van het open boerenland weinig voedsel te vinden is. Veel akkers zijn geploegd en veel percelen zijn ingezaaid met wintertarwe, dat ’s winters als groen sprietje op het veld staat. In drie provincies zijn onder regie van Werkgroep Grauwe Kiekendief en Vogelbescherming Nederland vogelakkers aangelegd.

Van oktober tot en met maart in 2015, 2016 en 2017 zijn er tweewekelijkse bezoeken gebracht aan verschillende vogelakkers gelegen in Flevoland, Groningen en op Texel. Daarnaast zijn referentiegebieden geteld op nabijgelegen regulier bouwland. Uit de tellingen blijkt dat op alle vogelakkers meer blauwe kiekendieven en veldleeuweriken voorkomen dan in de referentiegebieden. Velduilen zijn op alle vogelakkers meerdere malen aangetroffen, en in de referentiegebieden maar één keer in een groenbemester in Groningen.

Flevoland

In Flevoland ligt een 45 hectare grote vogelakker aan de Wulptocht en de Vogelweg. Op de Flevolandse vogelakker werden tijdens 16 van de 21 bezoeken blauwe kiekendieven waargenomen. In januari tot en met maart werden er tot 4 velduilen aangetroffen. Op deze vogelakker liggen ook percelen met zomerkoolzaad en zomertarwe die regulier geoogst worden en waarvan de stoppel blijft overstaan gedurende de winter. Veldleeuweriken maakten gedurende de winter in groepjes gebruik van voornamelijk deze stoppelvelden. Een bijzondere waarneming in januari 2016 was een tweetal kwartels!

Groningen

De 50 hectare grote vogelakker in Midden-Groningen grenst aan het natuurgebied ‘Roegwold’. Dit heeft zijn uitwerking op de vogelakker: ganzen, grote zilverreigers, spreeuwen, bruine en blauwe kiekendieven die slapen in het natuurgebied maken veel gebruik van de vogelakker om er te foerageren. De zonnebloemen in de braakstroken worden veel bezocht door groenlingen en vinkachtigen. Roofvogels gebruiken de hoge stengels als uitkijkposten. Blauwe kiekendieven werden tijdens 13 van de 21 bezoeken aangetroffen, de velduil werd tweemaal gezien. Een klapekster heeft minstens twee maanden op de vogelakker doorgebracht op jacht naar muizen.

Texel

Op Texel liggen meerdere vogelakkers, onder andere in de Prins Hendrikpolder (6 hectare) en in polder Waal en Burg (13 hectare). Op 6 van de 22 bezoeken werden blauwe kiekendieven aangetroffen op de vogelakkers. Het is niet verwonderlijk dat er op Texel minder blauwe kiekendieven op de vogelakkers zitten dan in Flevoland of Groningen, omdat op Texel redelijk veel aanbod aan (half)natuurlijk habitat is. Op de vogelakker in de Prins Hendrikpolder zaten afgelopen winter drie maanden lang 2 tot 4 velduilen.

13 januari 2018: vogelakkervelddag

Een bezoekje aan een vogelakker is altijd spannend, omdat je er onverwachte waarnemingen kan doen, een velduil of een bokje die plots vlak voor je voeten opvliegt…, foeragerende ijsgorzen, grote groepen kleine zangvogels waarvan je de verschillende soorten op naam en aantallen moet zien te brengen. Lijkt het je leuk om een dag mee te gaan een vogelakker tellen, meld je dan aan voor onze vogelakkervelddag op 13 januari.

Drie belangrijke vogelsoorten die gebruikmaken van de vogelakkers om er te foerageren zijn blauwe kiekendief, velduil en veldleeuwerik. Van deze sooren zijn in onderstaande grafieken de getelde aantallen per 100 hectare gedurende de wintermaanden van 2015/16 en 2016/17 weergegeven.

Tekst en grafieken: Jitty Hakkert en Popko Wiersma, Werkgroep Grauwe Kiekendief
Foto’s: Jitty Hakkert (leadfoto: puttertjes); Rob Dekker; Mark Schuurman, Birdbeauty