Nieuwe 'Handreiking Natuurdaken' brengt daklandschap tot leven

Begroeide daken zijn in opkomst. Ze bieden dan ook veel voordelen. De net gepresenteerde 'Handreiking Natuurdaken' (pdf: 10.0 MB) beschrijft de verschillende soorten begroeide daken en de extra waarde van natuurdaken. Als je de inrichting en begroeiing van het dak namelijk meer afstemt op de lokale natuur, vergroot je de winst voor planten en dieren. Die kunnen wel wat hulp gebruiken bij het overleven in ons stadslandschap.

“In deze handreiking zijn kennis en ervaringen vanuit de praktijk gebundeld door de Green Deal Groene Daken,” vertelt Louise Vet, directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en voorzitter kwartiermakers Deltaplan Biodiversiteitsherstel. “Natuurdaken staan nog aan het begin van hun ontwikkeling en meer kennis van natuur op daken is nodig. Een natuurdak is meer dan een dak met planten en bloemen. Het is een investering in de toekomst van de natuur en van jezelf.”

Hoe leg je het aan?

Wat niet in de handreiking mocht ontbreken, is een uitgebreid hoofdstuk over hoe je een natuurdak aanlegt. De plantenkeuze en extra voorzieningen kunnen zorgen voor voedsel, nestgelegenheid en veilige beschutting voor verschillende soorten vogels, vlinders, bijen en andere kleine dieren. Die 'concrete handvatten' zijn volgens Wilco van Heerewaarden (BTL Advies en trekker van het werkspoor Biodiversiteit binnen de Green Deal) heel belangrijk om mensen over de streep te trekken.

De Green Deal Groene Daken zet zich in om meer natuurdaken in Nederland te realiseren en de kennis hierover te vergroten. De handreiking is een belangrijke eerste stap om deze kennis te delen met initiatiefnemers en bouwers. Van Heerewaarden: "Natuurdaken kunnen een belangrijke rol in de vergroeningsopgave van de stad spelen. Bepaal hiervoor zo vroeg mogelijk in het bouwproces hoe natuurdoelen worden geïntegreerd. Betrek vanaf de initiatieffase bij (ver)bouwopgaves een groene specialist, ecoloog of landschapsarchitect. Met de Handreiking willen we initiatiefnemers inspireren en op weg helpen om dit doel samen te realiseren.”

Integraal beleid

Donné Slangen, directeur Natuur en plaatsvervangend directeur-generaal Natuur, Visserij en Landelijk gebied bij het ministerie van LNV, nam het eerste exemplaar dankbaar in ontvangst. “Ik ben hier ontzettend blij mee, ook met de integrale benadering en de belangstelling van kamerleden voor dit onderwerp”, vertelde hij de aanwezigen. “Als ministerie vinden we samenwerking met gemeenten, provincies, natuurorganisaties, wetenschappers en commerciële partijen belangrijk om te zorgen voor slimme oplossingen voor meer groen in de openbare ruimte. Deze handreiking laat zien hoe natuurdaken slimme oplossingen bieden voor klimaatadaptatie en de verdichting binnen de bouwopgave, terwijl ze tegelijkertijd ook bijdragen aan herstel van biodiversiteit in de stad.”

Binnen de Green Deal Groene Daken onderzoeken bedrijven, gemeenten, waterschappen, provincies, rijksoverheid, NGO’s en kennisinstellingen samen succesvolle routes om groene daken landelijk te stimuleren. Groene daken beantwoorden aan het belang van natuur in de stad en vormen een integrale oplossing op het gebied van klimaatadaptatie. In 2018 presenteerde de Green Deal al de Facts & Values Groenblauwe daken.

Oogsten & zaaien

Ook de nieuwe Handreiking Natuurdaken gaat in op de waarde van natuur voor energie-, water en gebruiksfuncties op daken. Juist het slim combineren van functies zorgt dat functies elkaar versterken. Zonnepanelen geven een hogere opbrengst op een biodivers dak, terwijl tegelijkertijd de biodiversiteit onder zonnepanelen groter blijkt te zijn.

De bijeenkomst ‘Oogsten en zaaien’ rondom de nieuwe handreiking was niet voor niets bij het NIOO. Hier wordt sinds 2012 gemeten aan waterberging, temperatuurontwikkeling en biodiversiteit in de proefvlakken van het experimentendak met verschillende soorten begroeide daken. Deze kennis over biodiversiteit en de ontwikkeling hiervan op daken heeft bijgedragen aan de 'Handreiking Natuurdaken'.

De Green Deal Groene Daken loopt officieel af in mei. Maar ook in de toekomst blijven de partners samenwerken aan het verder uitbreiden van de kennis en het doorontwikkelen van deze belangrijke stukjes stadsnatuur. Uitkijken dus naar de opvolger: het Nationaal Daken Plan. En verder vooral het (groene) dak op dus!

• De Handreiking Natuurdaken is samengesteld door Green Deal Groene Daken partners: BTL Groep, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), de Vlinderstichting, Vogelbescherming Nederland, ZinCo Benelux, Wageningen UR, gemeente Amsterdam en VIBA-Expo.

• De Handreiking Natuurdaken is mogelijk gemaakt door Stichting Uitvoering Green Deal Groene Daken, BTL Groep, Branchevereniging VHG en NIOO-KNAW.

• De Handreiking Natuurdaken en de bronnenlijst zijn te vinden op: www.greendealgroenedaken.nl/biodiversiteit.

Tekst: Green Deal Groene Daken / NIOO-KNAW
Foto’s: Merlijn Michon Fotografie; NIOO-KNAW; Green Deal Groene Daken