Onderzoek op groendaken levert bijzondere insecten op

Groendaken worden tegenwoordig veel toegepast in grote Europese steden vanwege hun mitigerende effect op vele problemen, veroorzaakt door klimaatverandering en verstedelijking. In steden zoals Singapore wordt de aanleg van groendaken zelfs verplicht door de overheid, aangezien de stad onleefbaar zou zijn zonder.

De voordelen die groendaken bieden voor insecten zijn weinig onderzocht. Gezien de vermeende achteruitgang in insectenpopulaties, is het van belang om te onderzoeken wat de rol van groendaken zou kunnen zijn als potentieel habitat voor insecten. Vanuit Bureau Stadsnatuur Rotterdam (BSR) en in samenwerking met Wageningen University and Research (WUR) is in de zomer van 2018 een onderzoek gestart om dit nieuwe habitattype in de stad te inventariseren en insectdiversiteit te optimaliseren. Hierbij zijn 21 daken door heel Nederland bekeken.

Nieuwe soort

Het onderzoek leverde een spectaculaire vondst op, namelijk een nieuwe soort voor Nederland. Het betreft de schildwesp Idiasta dichrocera, waarvan een vrouwtje werd gevonden op een groendak op 25 meter hoogte in Rotterdam. Over de biologie van deze soort is vrij weinig bekend. Ze is een parasitoïd van vliegenlarven en is verder bekend uit onder andere Zweden, Oostenrijk, Duitsland, Israël, Rusland en China. De belangrijkste kenmerken van deze parasitaire wesp met mierachtig uiterlijk, zijn de lange antennen van het vrouwtje die bestaan uit 21 tot 25 segmenten, waarvan er 3 tot 7 bij het uiteinde ivoorkleurig zijn.

Diversiteit aan insecten

Naast deze soort werden ook nog andere interessante insecten gevonden, zoals de kleine muurspinnendoder (Agenioideus sericeus) op een dak in Amsterdam. Dit is een zeer zeldzame soort, waarvan waarnemingen tot nu toe alleen bekend waren uit Zuid-Limburg. Zelfs op een groendak op 70 meter hoogte werd nog een grote verscheidenheid aan insecten gevonden, zoals het zuidelijk spitskopje (Conocephalus discolor), de blinde bij (Eristalis tenax) en diverse soorten wantsen en rupsen. Ook werden icarusblauwtjes (Polyommatus icarus), gewone koekoekshommels (Bombus campestris) en hun gastheer akkerhommels (Bombus pascuorum), muurwespen, spinnen en springstaarten gevonden. Zelfs minder mobiele soorten zoals huisjesslakken, naaktslakken, pissebedden en duizendpoten werden op verschillende daken aangetroffen. Het onderzoek toonde aan dat op veel daken een dynamisch ecosysteem kan ontstaan, met prooien en predatoren, gastheren en parasitoïden.

Patronen

Een belangrijk aspect dat uit het onderzoek kwam, was dat insectdiversiteit duidelijk veel hoger was op ‘intensieve daken’ dan op ‘extensieve daken’. Een extensief dak heeft een relatief dunne grondlaag van rond de zes centimeter en een begroeiing van mossen en vetplantjes, en eventuele grassen en kruidachtige planten aangewaaid uit de omgeving. Een intensief dak heeft vaak een dikkere grondlaag en wordt gekenmerkt door de complexe vegetatiestructuur van grassen, kruidachtige planten en soms zelfs struiken en bomen.

Een andere interessante ontdekking van het onderzoek was de relatie tussen de hoogte van het gebouw en de insectdiversiteit. Er werd aangetoond dat insectdiversiteit afneemt met toenemende hoogte op extensieve daken. Op intensieve daken was er geen relatie tussen insectdiversiteit en toenemende hoogte.

Tot slot

Het onderzoek toonde aan dat groendaken een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de natuur in onze stad, met name daken met een relatief dikke grondlaag en een structuurrijke vegetatie. Dit voorjaar wordt het onderzoek voortgezet en worden dezelfde daken opnieuw bezocht om zo ook de insectdiversiteit van deze periode te inventariseren. Voor meer informatie over het onderzoek kunt u contact opnemen met eva.drukker@wur.nl of een mail sturen naar info@bureaustadsnatuur.nl, waar het vervolgonderzoek wordt voortgezet.

Tekst: Eva Drukker, Wageningen University and Research, Kees van Achterberg, Naturalis Biodiversity Center, Jan Smit, EIS Kenniscentrum Insecten, Nina Fatouros, Wageningen University and Research en Rens de Boer, Bureau Stadsnatuur
Foto’s: Eva Drukker (leadfoto: groendak met bomen waar de nieuwe soort, Idiasta dichrocera, is gevonden); Kees van Achterberg; Cas van den Bomen