Elke dag bodemdierendag en meer natuuractie voor thuis

Emilia Hannula is NIOO-onderzoeker én moeder. "School gesloten? Activiteiten nodig? Een idee: in eigen tuin bodemdiertjes zoeken. Leerzaam & leuk!" Begin oktober organiseert het NIOO altijd de landelijke Bodemdierendagen. Maar met de speciale Bodemdieren-zoekkaart kun je natuurlijk elke dag op safari in je eigen achtertuin.

Bodemdieren weten met oude bladeren of ziekteverwekkers wel raad, en dat is niet het enige waarvoor ze onmisbaar zijn. Heb je geen tuin? Een balkon of plantsoen kan ook prima. Of neem zoals Emilia's oud-collega Elly Morriën een bak waarmee je bodemdieren van dichtbij kunt volgen. "Deze kregen we met vier enorme larven van neushoornkevers, die de kinderen voeren met witrot-schimmels."

Wil je meer weten over de onbekende schatten onder onze voeten? Dan kun je het boekje Ondersteboven, van bijzondere bodemdieren aanvragen. Gratis, zolang de voorraad strekt en we het kunnen versturen... Je hoeft ons alleen even te laten weten wat je zelf (terug)doet voor al die handige bodemdieren. Graaf verder op bodemdierendagen.nl.

De lente als koolmees

Nu het voorjaar is, staan ook de webcams van Beleef de Lente weer aan. Traditiegetrouw levert het NIOO koolmezenbloggers voor dit succesvolle initiatief van Vogelbescherming. En hoewel je bij andere vogelsoorten al vele eieren om de oren vlogen en er druk gebroed wordt, is het bij de 'laatbloeiende mezen' nog spannend rond de nestkast.

Wat gaat er gebeuren? Hier lees je meer over de verwachtingen van Peter de Vries en Bernice Sepers en hun mede-mezenbloggers voor het komende broedseizoen.

Op de onderzoeksterreinen van ons instituut was het eerste koolmeesei al gespot en is volgens Peter "het Grote Leggen in het afgelopen Paasweekend dus echt begonnen." Maar nu is dan ook bij de Beleef de Lente-kast het eerste (en het tweede en het derde?) een feit. Al was daar wel een slimme nestkastwissel voor nodig... Voor de afwisseling kun je natuurlijk met merels, valken, ooievaars, uilen en nog veel meer vogels 'live' meekijken. Kijk in de kast: vogelbescherming.nl/beleefdelente/koolmees.

Climate Pursuit

Heb je je computer toch al aan staan? Dan kun je met Climate Pursuit gamen met een serieuze achtergrond. Er is veel aan de hand in onze veranderende wereld, en zeker niet alleen vanwege het coronavirus. Probeer maar eens een eeuw klimaatverandering te overleven! Niet als mens, maar als plant of dier.

Je kunt kiezen uit paardenbloem, rat of koolmees. Alledrie hebben ze hun eigen trekjes en kansen. De rat doet het bijvoorbeeld extra goed in steden, terwijl de paardenbloem zich ver kan verspreiden met zijn zaden in de wind. Maar voor allemaal geldt: klimaatverandering maakt het je niet makkelijk...

Climate Pursuit kun je gewoon direct spelen op je PC of laptop, en het is ook ontwikkeld door onderzoeker Marleen Cobben en wetenschapcommunicator Froukje Rienks om gebruikt te worden in het onderwijs. Daar past het bijvoorbeeld bij de onderwerpen evolutie, populatiedynamica en klimaatverandering. Klaar? Je honderd jaar gaat nu in! Start meteen: climatepursuit.nl.

Groene soep...

Wat valt er nog meer te onderzoeken thuis? Onze bioinformaticus Fleur Gawehns-Bruning kijkt met haar dochter naar bloemen, die zowel mannelijk als vrouwelijk kunnen zijn. Perfect onderwerp in de lente.

Behalve bloemen, vogels en bodem is ook het water interessant. Wat valt er zoal te meten? Onze onderzoekers van de afdeling aquatische ecologie hebben daar natuurlijk de nodige ervaring mee. De kleur en de helderheid van water zeggen iets over hoeveel voedingsstoffen er in je sloot of plas zitten. Groene soep betekent: helemaal volgegroeid met algen omdat er veel te veel voeding in zit!

Heb je water in de buurt, een vijver of een sloot bijvoorbeeld, en wil je weten hoe gezond het is? Dan kun je zelf meten hoe helder het water is. Eigenlijk heb je alleen een oude CD nodig, een touwtje en een watervaste stift. "Maar het deksel van een yoghurt-pot werkt ook," weet onze wateronderzoeker Sven Teurlincx. En wist je dat Angelo Secchi deze methode al in 1865 heeft bedacht - lang voor de cd natuurlijk? De meting met de Secchi-schijf (aha!) wordt nog steeds wereldwijd gebruikt. 

Ook kun je kijken naar de waterdieren die er leven. Vang je allerlei beestjes zoals waterkevers en larven van eendagsvliegen? Dan zit het wel goed... Bestaat de oogst vooral uit slakken, tja. Samen met veel andere organisaties organiseren we de Nationale Waterdiertjestelling. We willen namelijk veel meer weten over kleine wateren in ons land. Je kunt jouw waarneming insturen: dan krijg je zelf meteen een cijfer voor jouw waterkwaliteit en je helpt onze waterwetenschappers. Duik de sloot in:  waterdiertjes.nl.

Of het dak op?

Meer een type voor poten in de klei? Dan komen de tips om je tuin bodemdiervriendelijk(er) te maken van pas. Kenners zoals bodemonderzoeker Gerard Korthals weten dat meer groen en minder tegels en bestrijdingsmiddelen niet alleen goed is voor het leven onder de grond, maar dat je daarmee de hele natuur helpt. Maar er zijn natuurlijk meer tips...

Het hogerop zoeken kan natuurlijk ook. Je kunt het dak op! Wij NIOO-ers kunnen erover mee spreken, alhoewel we nu even niet op ons dakterras temidden van orchideeen en andere wilde planten en de bijbehorende dieren kunnen zitten. Niet alleen prachtig om op uit te kijken, maar vooral ook nuttig voor de natuur in de stad. Ook gaat een groen dak meestal langer mee en helpt het je huis warmer te houden in de winter en koeler in de zomer.

Dus waarom zou je je dak niet ook groen maken, als dat simpel en kostenefficiënt kan? Voor de Green Deal Groene Daken werkten we mee aan een handleiding voor de aanleg van natuurdaken vol adviezen en achtergrondinformatie.

Kom je bij de inspectie van je dak toevallig een broedende scholekster tegen? Dan kun je die meteen ook melden. Breng je dak tot leven: aanleg natuurdaken.

Heb je nog vragen of juist tips, of wil je delen hoe onze activiteiten jou en/of je kinderen helpen in deze bijzondere tijden? Stuur ons dan een mailtje via communicatie@nioo.knaw.nl

Tekst: NIOO-KNAW
Foto's: NIOO-KNAW; Elly Morriën, ontwerp: Paul Hendriks; Bernice Sepers