Biodiversiteit in Nationaal Park Hollandse Duinen hoger dan verwacht

In 2018 werken professionele en amateurbiologen samen aan een grootscheepse inventarisatie van de dieren en planten van het Nationaal Park Hollandse Duinen. Dit park strekt zich uit van Hoek van Holland tot Hillegom en is voor honderdduizenden bewoners van de Randstad de ‘achtertuin’ waar ze in het weekend recreëren. Het project wil laten zien dat het park grote natuurwaarde heeft, ondanks de ligging in één van de dichtstbevolkte delen van de wereld. De relatieve ongestoordheid van de Hollandse duingebieden is grotendeels te danken aan de belangrijke rol die de duinen hebben voor waterwinning: honderdduizenden Nederlanders drinken dagelijks water afkomstig uit het gebied. Afgelopen decennia zijn daar de rollen van natuurbehoud en recreatie bijgekomen. Het grote aantal soorten dat dit jaar al in het gebied is aangetroffen, laat zien dat waterwinning- en recreatiegebruik bij goed beheer niet negatief hoeven te zijn voor de natuur. 

Vanaf 1 januari zijn nu al meer dan 5.000 soorten in het gebied aangetroffen. Het gaat om een groot aantal planten, vogels, zoogdieren, dagvlinders en libellen. De echt hoge soortenaantallen zijn echter vooral gevonden bij dier- en plantengroepen die wat minder in de aandacht staan. Zo werden al meer dan 350 mossen en korstmossen, 500 paddenstoelen en meer dan 700 soorten kevers aangetroffen. Onder de waargenomen soorten bevinden zich veel soorten die nationaal of zelfs internationaal zeldzaam zijn. Zo werd dit jaar voor het eerst in dit gebied de zeer zeldzame en volgens de Europese Habitatrichtlijn beschermde Sierlijke witsnuitlibel aangetroffen. Verschillende gevonden soorten zijn in Nederland geheel of grotendeels beperkt tot de Hollandse Duinen. Het gaat daarbij onder meer om Liggend bergvlas, Kruisbladgentiaan en de Reigersbekrandwants. Andere leuke waarnemingen betreffen boommarters, een soort die bezig is zich in het gebied te vestigen. De inventarisatie is een samenwerking tussen natuurbeherende partijen als Dunea, Staatsbosbeheer en het Zuid-Hollands Landschap en een groot aantal regionale en landelijke natuurverenigingen. Hans Lucas, medewerker van Dunea en coördinator van het project, benadrukt de rol van vrijwilligers: “De vrijwilligers besteden duizenden uren in het veld; zonder hun inzet en vooral zonder hun expertise zou een dergelijk project onmogelijk zijn.”

Het vinden van meer dan 5.000 soorten, de oorspronkelijke doelstelling van het project, is ruimschoots gehaald. Vincent Kalkman, vanuit EIS-Kenniscentrum Insecten betrokken bij het project, geeft aan dat hij verrast is door de snelheid waarmee een dergelijke hoeveelheid soorten gevonden is: “Het ziet er nu naar uit dat de lijst komende maanden verder zal groeien en misschien wel voor het eind van het jaar richting de 7.000 soorten gaat.” In de winter worden alle waarnemingen gecontroleerd en worden soorten die nieuw zijn voor Nederland gepubliceerd in vaktijdschriften. De hoge soortenrijkdom van planten en dieren komt door de diversiteit aan biotopen die in het nationale park te vinden zijn in combinatie met een goede bescherming en beheer. Het is daarmee een mooi voorbeeld van hoe een hoge biodiversiteit en gebruik door mensen zonder al te veel problemen samen gaan. 

Over het 5000-soortenjaar

Het 5000-soortenjaar is een initiatief van Dunea, Staatbosbeheer, EIS kenniscentrum Insecten en Waarneming.nl. In 2018 brengen vrijwilligers een jaar lang de natuur in Nationaal Park Hollandse Duinen in kaart. Het Nationaal Park beslaat grofweg 200 vierkante kilometer en omvat meer dan 4.500 hectare waardevolle natuur, 36 kilometer strand, tientallen prachtige dorpen, adembenemende bollenvelden, statige landgoederen en talloze interessante musea en historische gebouwen.

De voortgang van het project is te volgen op: www.5000soortenjaar.nl.

Tekst: Vincent Kalkman, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto's: Jurrien van Deijk (leadfoto: balkankwikstaart); Marijn Prins