Bloedrode exoot in het Grevelingenmeer

Mosdiertjes (Bryozoa) zijn diertjes van ongeveer een millimeter, die samen kolonies vormen van meestal enkele centimeters groot. Ieder diertje van een kolonie zit in een apart huisje en heeft een tentakelkrans waarmee voedsel wordt gevangen. Het Bloedrode plooimosdiertje (Watersipora subatra) is inmiddels al bekend van onder andere Japan, Australië en Nieuw-Zeeland, Californië en delen van Europa, waaronder de Engelse zuidkust. De soort was al aangespoeld gevonden op diverse Nederlandse stranden en op Helgoland. Er is toen geopperd dat de soort zich mogelijk in Nederland zou kunnen vestigen.

Snorkeltochten in het Grevelingenmeer

De soms meerdere decimeters grote kolonies van het Bloedrode plooimosdiertje vielen gelijk op tijdens kano-snorkeltochten naar twee kleine eilandjes in het Grevelingenmeer. De omvang en felle kleur doen on-Nederlands aan. Heel weinig inheemse mosdiertjes vormen dergelijke grote kolonies. De kleur is voor Nederland uniek. Het zal dan ook vrij eenvoudig zijn de verspreiding naar andere locaties te signaleren, mits waarnemingen worden gedaan op kansrijke locaties, zoals in jachthavens. Tot nu toe leverde het zoeken elders nog niets op. Het zal interessant zijn te volgen of de populatie van het mosdiertje onze winters kan overleven. Tot nu toe kwam het Bloedrode plooimosdiertje voor in gebieden waar de watertemperatuur in de winter minder extreem is. Vaak wordt aangenomen dat klimaatverandering de introductie van exoten kan vergemakkelijken.

Omdat het mosdiertje af en toe op onze stranden aanspoelt, lijkt het niet onmogelijk dat het op drijvend of zwevend materiaal via de spuisluis in de Brouwersdam het Grevelingenmeer is binnengekomen. Waarschijnlijker is echter een introductie via een plezierbootje uit het buitenland. Veel exoten hebben zich binnen Europa snel verspreid via jachthavens en hebben vervolgens andere habitats veroverd. Harde ondergronden in de Nederlandse kustwateren worden steeds kleurrijker door het voorkomen van exotische soorten. De Slingerzakpijp (Botrylloides violaceus) en de Paarse kokerworm (Bispira polyomma) zijn andere voorbeelden van exoten die daar opvallend aan bijdragen.

De ecologische consequenties van de introducties van exoten op door de mens aangebrachte onderwaterstructuren spelen vaak alleen lokaal een rol. In een aantal gevallen breidt een dergelijke exoot zich uit naar natuurlijke habitats, zoals schelpdierbanken of schelprijke bodems.

Herkenning

Het Bloedrode plooimosdiertje is vrij eenvoudig te onderscheiden van inheemse mosdiertjes aan de hand van de felrode kleur van tenminste de rand van levende kolonies (leadfoto).

Stichting ANEMOON vraagt waarnemers en sportduikers om hun waarnemingen te melden via het MOO-portaal. Voor nadere toelichting of voor het doorgeven van waarnemingen die op een andere manier zijn gedaan wordt verwezen naar de website van Stichting ANEMOON.

Tekst: Ad Aleman, Marco Faasse en Hans De Blauwe, Stichting ANEMOON
Foto's: Ad Aleman (leadfoto: het Bloedrode plooimosdiertje (Watersipora subatra), Ossenhoek, 9 September 2018. Detail van kolonie)