In Zandvoort na dertig jaar honderd extra plantensoorten gevonden

Kilometerhok 97-488 is een zeer gevarieerd hok in Zandvoort aan Zee. Het bestaat voor een deel uit met bos begroeide en open duinen met een zeedorpenlandschap. Daarnaast liggen een mountainbikeroute, een deel van het Circuit Zandvoort (linksboven), een vakantiepark, een woonwijk, sportvelden en duinplassen in het kilometerhok. Het kilometerhok werd gedurende de periode maart tot en met september 2018 zes maal bezocht om planten te inventariseren. Zowel de gevarieerdheid van het hok als het aantal bezoeken verspreid over het jaar vergroten de mogelijkheid op het vinden van veel soorten. In 2018 zijn er in totaal 351 soorten gevonden. In de jaren 1983, 1990 en 1992, waarin het kilometerhok ook goed werd onderzocht, werden respectievelijk 182, 219 en 204 soorten gevonden.

Nieuw gevonden en gemiste soorten

Van de soorten die in 1990 in het kilometerhok groeiden, werd 80% teruggevonden. Gemiste soorten zijn onder meer soorten van het open duin, zoals Gewoon struisgras, Vroege haver en Muizenoor, en soorten van omgewerkte, voedselrijke grond, zoals Kleine brandnetel en Schijfkamille. De laatbloeier Kleine steentijm kon door de warmte en droogte dit jaar nauwelijks tot bloei komen en is mogelijk daardoor niet gezien.

Veelzeggender is dat in 2018 maar liefst 98% meer soorten zijn gevonden dan in 1990. Daaronder bevinden zich soorten van natte duinvalleien, zoals Parnassia en Vierrijige ogentroost, de bossoorten Geel nagelkruid en Bosandoorn en de voorjaarsplanten Gewoon sneeuwklokje en Gewoon speenkruid. Ook opvallend zijn de vondsten van Kruipklokje, Slaapmutsje en Kransmuur. Deze planten staan bekend als tuinvlieders en stadssoorten.

De soorten van het zeedorpenlandschap blijven het redelijk goed doen in het duin. Zo werden al de drie silenes van het zeedorpenlandschap in het kilometerhok teruggevonden: Kegelsilene, Nachtsilene en Oorsilene. Dat Hondskruid in 2018 in het duingebied een redelijk goed jaar doormaakte, blijkt ook uit de eerste vondst van deze plant in Zandvoort aan Zee in dit kilometerhok. In Zandvoort aan Zee is het nu het wachten op de eerste vondst van een andere aansprekende soort van het zeedorpenlandschap: Blauwe bremraap.

Verklaringen

Rond de eeuwwisseling beëindigde het provinciaal waterleidingbedrijf PWN in het, aan het kilometerhok grenzende, Nationaal Park Zuid-Kennemerland de waterwinning; als maatregel tegen verdroging in het duingebied. Het grondwaterpeil steeg daardoor met enkele meters. Parnassia, waarvan nog een enkele groeiplaats resteerde, en andere soorten van de natte duinvallei, profiteerden daarvan en breidden zich enorm uit. Uit de inventarisaties van dit jaar blijken dat deze hervestigingen ook in dit kilometerhok plaatsvonden.

De verandering in de samenstelling van de soorten die gevonden zijn, is ook toe te schrijven aan vermesting en het ouder worden van het gebied waardoor verruiging en verbossing toenemen, en aan de toename van verstedelijking en de daarmee samenhangende recreatie.

In februari 2018, voor de inventarisatie begon, waren er sinds 1850 in totaal 368 soorten in het kilometerhok waargenomen. Aan het eind van de inventarisatie zijn er 100 soorten bij gekomen en is het aantal ooit waargenomen soorten gestegen tot 468. Zal het aantal soorten de komende 30 jaar net zo hard toenemen?

Tekst: Niko Buiten, FLORON Hollands Duin
Foto's: Sipke Gonggrijp (leadfoto: Hondskruid); Niko Buiten