Welkom in de wondere wereld van het faunabeheer

Onder ‘faunabeheer’ verstaan we jacht door jachthouders, populatiebeheer door faunabeheereenheden en schadebestrijding door of namens grondgebruikers. De jacht is slechts op enkele diersoorten toegestaan: haas, konijn, wilde eend, fazant en houtduif. Populatiebeheer betreft ree, damhert, wild zwijn en edelhert; daarbij wordt geprobeerd door afschot een vooraf afgesproken aantal (doelstand) te bereiken. Voor het overige gaat het om schadebestrijding. In Gelderland veroorzaken ganzen de meeste schade (€3 miljoen per jaar).

Overheid stelt kaders voor faunabeheer

Het faunabeheer wordt uitgevoerd door jagers die dit namens de grondeigenaren doen. Zij zijn verenigd in wildbeheereenheden die aangesloten zijn bij de Faunabeheereenheid Gelderland (FBE). De Faunabeheereenheid maakt faunabeheerplannen waarmee het dagelijks bestuur van de provincie (Gedeputeerde Staten) instemt. In het faunabeheerplan is onderbouwd hoe, waarom en wanneer faunabeheer zou moeten plaatsvinden. Dit wordt geregeld via vrijstellingen en ontheffingen. Een vrijstelling betekent dat jagers dieren mogen schieten wanneer zij schade veroorzaken. Een ontheffing betekent dat een wildbeheereenheid toestemming krijgt voor afschot in een omschreven situatie en omvang.

De FBE is voor de provincie het aanspreekpunt: de FBE beheert de ontheffingen en rapporteert over jacht, schadebestrijding en populatiebeheer. De overheid is dus niet als eerste verantwoordelijk, maar stelt wel de kaders voor het faunabeheer.

Een nieuwe Kadernota Faunabeheer

Het faunabeheer is geregeld in de Wet natuurbescherming; in deze wet staat de bescherming van de inheemse flora en fauna centraal. Ingrijpen kan niet tenzij de noodzaak is aangetoond, er geen alternatieven zijn en de instandhouding van de soort op orde is. De provincie moet die instandhouding bewaken. Feitelijk gaat het bij faunabeleid over de soorten die zo succesvol zijn dat we moeten nadenken over ingrijpen. Omdat zowel de populaties als de maatschappij voortdurend in beweging zijn, moet het beleid regelmatig tegen het licht gehouden worden. Daarom hebben Gedeputeerde Staten een nieuwe Kadernota Faunabeheer opgesteld. Enkele opvallende zaken hierin:

• Het gaat niet goed met spreeuw en roek; de aantallen zijn lager dan enkele decennia geleden. Daarom wordt de vrijstelling voor deze soorten opgeheven. Roeken mogen alleen nog met een speciale ontheffing gedood worden.
• De schade door meerkoeten en knobbelzwanen is lokaal merkbaar, maar over heel Gelderland zo klein dat dat geen reden is om ontheffingen voor bestrijding van deze soorten af te geven.
• Het gaat zo goed met de bever dat deze binnenkort waarschijnlijk bestreden zal moeten worden om de waterveiligheid te kunnen garanderen. De provincie Limburg was al eerder tot deze conclusie gekomen.

Faunabeleid leeft in de Gelderse politiek

Dat het faunabeleid leeft in de Gelderse politiek bleek wel bij de bespreking van de Kadernota Faunabeheer in de Staten. Verschillende thema’s, van zondagsrust tot zwerfkatten en van schadebestrijding en populatiebeheer tot tegemoetkomingen in de schade, kwamen aan de orde. Van de vijftien ingediende moties zijn er uiteindelijk vijf aangenomen. De eerste stelt dat in Gelderland op zondag niet aan schadebestrijding of populatiebeheer gedaan zou moeten worden. Verder dat Gedeputeerde Staten geen ontheffing meer moeten geven voor het uitzetten van eenmaal gevangen zwerfkatten. In plaats daarvan moet er goede voorlichting komen aan gemeenten en doen de Staten een oproep aan gemeenten om een actief preventiebeleid te voeren. Daarnaast het verzoek aan Gedeputeerde Staten om bij het opstellen van het nieuwe wolvenplan in te zetten op actieve monitoring van wolven. Tenslotte twee moties die in elkaars verlengde liggen. Eerst de oproep aan Gedeputeerde Staten om geen hoger eigen risico in te voeren bij schade veroorzaakt door grote hoefdieren, maar in te zetten op het beperken van de schade. En een motie die partijen oproept om méér te doen om te voorkomen dat er te veel zwijnen en edelherten op de Veluwe rondlopen.

Rekening houdend met de moties wordt het faunabeleid definitief gemaakt en worden formele beleidsregels opgesteld. Het herziene faunabeleid vormt dan de basis voor (nieuwe) afspraken met de Faunabeheereenheid Gelderland.

Tekst: Willem Drok, Provincie Gelderland
Foto's: Luce Vriens (leadfoto: wild zwijn); Piet Munsterman, Saxifraga; Luc Hoogenstein, Saxifraga