Zeewier maakt welkome comeback

Zeewier is een bron van essentiële aminozuren. Ons lichaam kan deze aminozuren zelf niet aanmaken, maar heeft ze wel nodig om te kunnen leven. Voor aminozuren zijn we nu afhankelijk van vlees, vis en planten op het land. Deze voedingsbronnen worden niet allemaal even duurzaam geproduceerd. Bij de productie hiervan is veel landbouwgrond nodig en heel veel zoet water, hetgeen een schaars goed is op het land.

Minder oppervlakte

Voor het telen van zeewier heb je minder oppervlakte nodig dan voor landbouwgewassen. Het groeit aan touwen, de zogeheten droplines. Babywier groeit in een week of acht uit tot volwassen wier dat geoogst kan worden. Dit levert per jaar zo’n 250.000 kilo zeewier per hectare op. Zeewier groeit ook in de wintermaanden, zodat de productie ook ’s winters door kan gaan.

Een vergelijking

De productie van een kropsla kost 65 liter zoetwater, kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Daarentegen gebruikt een zeewier als zeesla alleen zout zeewater met z’n nutriënten, en groeit tien keer sneller dan gewassen op land. Wel is het zo dat de wilde oogst in tegenstelling tot de teelt van zeewier niet duurzaam of houdbaar is. Zeewier is geen oneindige bron en bedrijven die zeewier oogsten, planten het niet terug. Bovendien vormt zeewier ook de longen van de zee. Maar zover is het nog lang niet. De zeewierproductie staat nog in de kinderschoenen en biedt vooralsnog vooral voordelen. Van uitputting is nu nog geen sprake.

Voedsel voor iedereen

Zeewierteelt biedt de uitkomst om in 2050 de gehele wereldbevolking van dan ongeveer negen miljard mensen te voeden. Hiervoor is vier keer de oppervlakte van Portugal nodig, dus ongeveer 180 000 vierkante meter aan zeeën en oceanen. Dat lijkt veel, maar is slechts twee procent van het totale zoutwateroppervlak van de aarde. Zeewier bevat 25 procent droge stof en 75 procent zoetwater. En een scala aan mineralen zoals jodium, calcium, ijzer, fosfor, magnesium, natrium, kalium en vitamine B. Als zeewier langs kusten bij de Sahara zou worden geteeld, dan zou dit zowel als voedsel- als waterbron kunnen dienen.

Zeewierboerderijen  in Nederland

Zeewier heeft potentie en dat ziet de Nederlandse overheid ook in. Met het in 2017 gestarte innovatieprogramma Seaweed for Food and Feed investeert het rijk in de duurzame teelt van zeewier. Wageningen University & Research en Stichting Noordzeeboerderij werken sinds 1 maart 2018 in het programma ProSeaWeed samen met negen partners uit de zeewiersector aan de ontwikkeling van een volwaardige duurzame zeewiersector. Er zijn al verschillende zeewierboerderijen aan het produceren. Op dit moment wordt in Nederland geteeld op volle zee en in bakken. De mogelijkheden voor teelt en verkoop van zeewier in Nederland staan volop in belangstelling, bijvoorbeeld in de regio’s Zeeland, Noord-Holland en Groningen. Op dit moment wordt zeewier geproduceerd voor producten als zeewierzout, weedburger van suikerwier (Royal Kombu) en Weed Sauce van zeesla (Ulva lactuca).

Zeewierproductie op de kaart

De productie van zeewier is onder meer afhankelijk van de beschikbare voedingsstoffen, lichtklimaat en hydrodynamische omstandigheden. Deze zijn niet uniform verspreid over het Nederlands Continentaal Plat (NCP). De productiekosten hangen onder andere samen met de afstand tot de kust, en de kosten voor de bouw en het onderhoud van de kweekfaciliteiten. Ook deze verschillen per gebied. Op de kaart Macroalgenproductie in de Noordzee van de Atlas Natuurlijk Kapitaal zijn de gebieden te zien die mogelijk geschikt zijn voor de productie van bruinwier (Laminaria digitata). De kaart geeft het resultaat weer van een eerste verkenning van de mogelijke maximale biomassaproductie.

Zeewier op je bord

Zeewier gebruiken we ongemerkt al elke dag. Kijk maar eens op de verpakking van producten als puddinkjes, soep, koffiemelk en tandpasta, waar je het kunt herkennen aan het E-nummer 400–407. En we kennen de zeegroente natuurlijk allemaal van de Japanse sushirolletjes. Wellicht zijn de zeewierchips en de zeewiertapanades nog een beetje wennen, en duurt het nog even voordat de McDonalds de zeewierburger op haar menu heeft staan. Maar 10.0000 jaar geleden aten we het ook, dus het zit in ons DNA. Het eten van de toekomst nu op je bord? Kijk voor recepten op zeewierwijzer.nl.

Meer weten?

Bekijk de TED-talks Sea: the future of our food van zeewierman en moleculair bioloog Toine Wilke en Seaweed: a solution for future food security van onderzoeker Willem Brandenburg.

Tekst: Liesbet Dirven, Atlas Natuurlijk Kapitaal
Foto: Sytske Dijksen, Saxifraga Foundation
Figuur: Wageningen UR
Kaart: Atlas Natuurlijk Kapitaal