Probleemalgen meer geplaagd door parasieten bij klimaatverandering

Ze lijken misschien klein en verwaarloosbaar, maar de schimmels die in het water op algen parasiteren zijn eigenlijk heel belangrijk. Sterker nog: ze kunnen zelfs heel nuttig zijn. Deze ‘algenparasieten’ zijn heel actief in het infecteren en daarna opeten van algen die voor ander waterleven oneetbaar zijn. Omdat die algen bijvoorbeeld (te) groot of giftig zijn. Vervolgens vallen de schimmels zelf ten prooi aan het dierlijk plankton: kleine waterbeestjes zoals raderdiertjes en watervlooien, die graag zo’n voedzame schimmelspore als hapklaar brokje opeten. En de kleine waterbeestjes verdwijnen weer in vissenbuiken. Zo laten deze parasieten de voedselkringloop beter draaien.

Obstipatie onderwater

“Als men aan parasieten denkt, denkt men vaak aan iets slechts of negatiefs. Terwijl parasitaire schimmels ook veel goede dingen voor een ecosysteem kunnen doen.” NIOO-onderzoeker Thijs Frenken bestudeerde vier jaar lang zulke ‘goede’ ziekteverwekkers onder water. Algen vormen de basis van de voedselketen in meren en oceanen. Klimaatverandering blijkt een grote invloed te hebben op de groei van algen en hun grazers, de waterdiertjes die van ze eten. Doordat het steeds warmer wordt en er meer voedingsstoffen in het water komen, kan massale groei van algen vaker voorkomen.

“Door klimaatverandering krijgen we steeds meer last van ‘algenbloeien’. Deze bestaan vaak uit grote of giftige soorten, zoals blauwalgen, die moeilijk te eten zijn voor dierlijk plankton,” vertelt Frenken. Dit kan de algenbloei verder stimuleren en eigenlijk een soort obstipatie veroorzaken in het voedselweb van een meer of sloot.

Liefhebbers van warmte

Hogere temperaturen of meer voedingsstoffen hebben niet alleen een effect op de groei van algen, maar ook op hun parasieten. Zo houden sommige parasitaire schimmels bijvoorbeeld erg van dat warmere water, en ze kunnen zich dan waarschijnlijk sneller voortplanten. Daarnaast blijken deze schimmels sterk te reageren op de concentratie van bepaalde voedingsstoffen in hun gastheer – en dus hun eten. Vooral als naar verhouding de hoeveelheid stikstof (N) toeneemt, blijken de schimmels veel meer sporen te maken. Die vele sporen zwemmen zelf met hun zweepstaartje naar nieuwe algen toe. Dit versnelt het ontstaan van nieuwe infecties.

“Uit ons onderzoek blijkt dat onder de voorspelde klimaatverandering oneetbare algen zieker kunnen worden,” zegt Frenken. Dat is goed nieuws voor de kleine diertjes in het water. Niet alleen kunnen zij de geïnfecteerde en kapotte algencellen eten, ze grazen ook graag op de sporen van de schimmel. Deze blijken namelijk net zo voedzaam te zijn als hun lievelingsdieet: groenalgen. “Parasitaire schimmels kunnen dus bloeivormende probleemalgen onderdrukken en produceren ook nog eens extra voedsel voor het dierlijk plankton. Hieruit blijkt hoe belangrijk parasieten kunnen zijn voor het voedselweb.” Iets om voortaan rekening mee te houden.

Tekst: NIOO-KNAW
Foto's: Thijs Frenken (leadfoto: algenbloei); Cees Mooij