Luzerne + braak = Vogelakker

Door het lobbywerk van de Werkgroep Grauwe Kiekendief is in 2010 één van de vier nationale pilots rond het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) in Oost-Groningen geland. Hiermee wisten we een langgekoesterde wens in praktijk te brengen: het testen van een nieuw concept voor natuurbeheer in agrarisch gebied, in plaats van het gangbare akkerrandenbeheer. Deze uitvinding noemen wij “Vogelakkers”. De Vogelakker is een vernieuwende mix van natuurbraakstroken en het meerjarige groenvoedergewas luzerne op één en hetzelfde perceel. Dit concept blijkt in de praktijk goedkoper te zijn én ecologisch meer op te brengen.

Luzerne

Dat het broedsucces van veldleeuweriken in luzerne significant hoger ligt dan in andere akkergewassen of grasland wisten we uit ons eerdere onderzoek naar habitatgebruik en broedbiologie. Het habitatonderzoek bij grauwe kiekendieven met radiozenders (2003-2006) en GPS-loggers (2009-2013) bracht in beeld dat luzerne hogere en vooral beter bereikbare dichtheden aan veldmuizen bevat. De veldmuis is in Europa de belangrijkste prooisoort voor de sterk bedreigde grauwe kiekendief.

Natuurbraak

Uit ons (veld)muizenonderzoek (1992-2013) bleek dat goed beheerde vormen van meerjarige braaklegging significant hogere dichtheden aan veldmuizen herbergen. Niet voor niets hebben goed beheerde braakpercelen en brede akkerranden grote aantrekkingskracht op overwinterende ruigpootbuizerds, blauwe kiekendieven en velduilen. Zelfs voor doorgewinterde vogelaars zijn dit geen alledaagse vogels, maar in Oost-Groningen zijn het momenteel gangbare soorten in de akkergebieden.

Vogelakker

Niets was logischer dan het in elkaar schuiven van beide ideeën: een meerjarige teelt van luzerne/klaver, gecombineerd met ecologisch beheerde braakstroken. Deze combinatie zou wel eens een versterkend effect kunnen sorteren. Het op één perceel aanleggen van twee typen habitat bleek inderdaad ecologisch een gouden greep.En doordat de luzerne/klaver ook nog wat opbrengt, is deze natuurmaatregel per hectare goedkoper dan akkerrandenbeheer; met hetzelfde budget kun je dus een grotere oppervlakte aan Vogelakkers aanleggen. 

EFA

In de laatste schermutselingen rond het vergroenen van het GLB en met name de discussie rond de Ecological Focus Areas (EFA’s) -oftewel de 'vergroening' van het Europese landbouwbeleid- zijn de Vogelakkers het enige type van akkervogelbeheer dat serieus is getest. Onder regie van het Ministerie van Economische Zaken is deze Nederlandse versie van een EFA omgeven met veel monitoring en onderzoek uitgevoerd, en staatssecretaris Sharon Dijksma hoeft de bal die nu op de stip ligt alleen maar met een pittig puntertje in de rechterbovenhoek te trappen.

Tekst: Oike Vlaanderen & Ben Koks, Werkgroep Grauwe Kiekendief
Foto's: Hans Hut
Kaart: Almut Schlaich
Film: RTV Noord