Debat tussen tegenpolen: ijsbeerblogs bewijzen gapend gat tussen feiten en meningen in klimaatdiscussie

Veel argeloze lezers zijn zich hier niet van bewust. “Het is hoog tijd dat wetenschappers de wijdverbreide foute informatie bestrijden en veel meer met het brede publiek van gedachten wisselen”, aldus het onderzoeksteam. IJsberen en terugtrekkend zeeijs zijn iconen geworden in het zwart-witte debat rond klimaatverandering. Door zich op deze iconen te concentreren, kunnen ‘ontkenners’ proberen alle kennis rond klimaatverandering onderuit te halen. “We vonden een groot gat tussen de wetenschappelijke feiten plus de op wetenschap gebaseerde blogs aan de ene kant, en de opinie in blogs van klimaatsceptici aan de andere,” zegt initiatiefnemer en eerste auteur Jeff Harvey van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW). “En dat is een heel gevaarlijk gat, omdat miljoenen mensen deze blogs lezen.”

Naar elkaar verwijzen

De onderzoekers analyseerden 90 internationale klimaatblogs naast 92 wetenschappelijke artikelen op dit terrein. Hoewel 45 klimaatsceptische blogs zeggen dat ze zich baseren op de wetenschap, blijken ze totaal niet te overlappen met de wetenschappelijke bewijzen. In plaats daarvan verwijzen ze naar andere, soortgelijke blogs. En 80 procent baseert zich zelfs op één blog in het bijzonder. De auteur daarvan heeft, zoals Harvey het omschrijft “geen eigen onderzoek gedaan en ook geen peer-reviewed artikelen geschreven over ijsberen.” Dat het ook anders kan, bewijzen de 45 blogs die wèl echt op de bewijzen uit de wetenschappelijke literatuur blijken te zijn gebaseerd. Tussen die twee groepen of ‘kampen’ in zit eigenlijk niks.

Van ecoloog tot psycholoog

Een heel diverse groep wetenschappers voerde het onderzoek uit. Van ecoloog tot psycholoog, van ijsbeeronderzoeker tot wetenschapscommunicator en klimaatwetenschapper. Het internationale team vertegenwoordigt zes landen en leeftijden van jong tot oud. Onder de auteurs zijn veel Nederlanders te vinden, en ook bekende namen zoals Michael Mann van de zogenaamde ‘hockeystick’-grafiek. Hun advies verwoordt Harvey zo: “Wetenschappers, kom naast je onderzoek in actie via de sociale en andere media om de foute informatie te helpen stoppen. Vertel direct aan de mensen wat er wel duidelijk is en focus niet op wat er nog onderzocht moet worden.”

Uitkijken

Als we de foute informatie succesvol bestrijden, dan kunnen we de tegenpolen in het debat opheffen. Zo krijgen ijsberen en het andere leven op de pool een toekomst om naar uit te kijken.

Hoe geloofwaardig?

• Kijk naar de data 
  De gegevens die klimaatsceptici gebruiken zijn vaak terug te leiden tot maar een paar bronnen.

• Kijk naar het geld
  Sommige bekende sceptici hebben banden met denktanks die ontkennen dat de mens invloed heeft op klimaatverandering, of krijgen geld van de olie- en gasindustrie.

• Kijk naar de achtergrond
  Wetenschappers die door ontkenners als 'experts' worden opgevoerd hebben vaak geen relevante expertise.

• Kijk naar het taalgebruik
  Klimaatontkenners spelen vaak op de persoon, met scheldwoorden zoals 'eco-fascist', of beweren dat hun tegenstanders betrokken zijn bij een 'wereldwijde hoax'.

Tekst: NIOO-KNAW 
Foto: Ian Sterling