Nationale Lichtmeting: scholieren gluren bij de buren

Komende zondag gaat de zon al om 17:16 onder en begint de avond dus vroeg. Een mooie kans voor leerlingen om bij de buren door het gordijn te gluren en te onderzoeken hoe de buren hun huis verlicht hebben. De leerlingen gebruiken hiervoor een speciaal voor het project ontwikkelde gratis zelfbouw spectroscoop. Met dit kartonnen kokertje kun je dwars door een gordijn heen het spectrum van de verschillende lampen in de kamer bekijken. De gloeilamp, spaarlamp en ledlamp hebben alle drie een uniek spectrum en zijn zo van elkaar te onderscheiden. De leerlingen bepalen per huishouden welke typen verlichting worden gebruikt en voeren hun waarnemingen in op de website van het project www.globenederland.nl/lichtmeting en zo ontstaat de nationale lichtkaart waarop te zien is hoe duurzaam Nederlanders hun huizen verlichten.

Het project is een initiatief van GLOBE Nederland, de Nederlandse tak van het wereldwijde milieuonderzoeksprogramma van NASA waaraan meer dan 30 duizend scholen in 119 landen deelnemen. Leerlingen onderzoeken allerlei aspecten van de natuur en het milieu in de schoolomgeving en delen de data online. De metingen van de leerlingen gebruikt NASA onder andere om deze te vergelijken met de eigen metingen vanuit de ruimte. Op die manier kan wat vanuit de ruimte wordt waargenomen, beter worden geïnterpreteerd en kan NASA haar satellieten beter ijken.

Matthijs Begheyn van GLOBE Nederland: "In het geval van de Nationale Lichtmeting zijn wij erg benieuwd naar hoe duurzaam Nederlanders hun huizen verlichten. Leerlingen brengen dit in kaart en zullen vervolgens ook een campagne starten in de buurt om bewoners bewust te maken van de kansen die er zijn om duurzaam te verlichten. Het mooie is dat het vervangen van al je onzuinige lampen door een ledlamp ook nog eens zo'n 45 euro per jaar oplevert!"

Nog 11 gloeilampen en 13 halogeenlampen per huis

Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal zal de resultaten van de leerlingen bestuderen en geeft op 18 december in een Youtube Live uitzending de leerlingen feedback op de metingen die gedaan zijn. Woordvoerder Mariken Stolk: "We helpen consumenten om over te stappen op zuinige lampen en hebben een keuzehulp om de juiste ledlamp te vinden. Een gemiddeld Nederlands huishouden heeft nog 11 gloeilampen en 13 halogeenlampen in huis. We zijn erg benieuwd hoeveel onzuinige lampen de leerlingen tellen. Ook zou het interessant zijn of de leerlingen iets kunnen uitvinden over de geografische spreiding van het gebruik van duurzame verlichting. Zijn er misschien nog specifieke wijken of doelgroepen die achterblijven? Dan kunnen de leerlingen daar op inzetten in de bewustwordingscampagne die zij organiseren.”

Zelf spectroscoop bouwen met bouwplaat

Leerlingen doen hun meting met een eenvoudige spectroscoop die ze bouwen uit een kartonnen bouwplaat. De spectroscoop bestaat uit een lange huls met aan de ene kant een spleet om het licht van de bron binnen te laten en aan de andere kant een tralie. Deze tralie is een doorzichtig stuk plastic waarin lijnen zijn gekrast op een hele kleine afstand. Door licht op de tralie te laten schijnen wordt het spectrum van de lichtbron op de binnenkant van de koker geprojecteerd en kan op basis van dit spectrum bepaald worden met wat voor soort lichtbron de leerling te maken heeft.
Scholen kunnen de spectroscopen gratis bestellen op www.globenederland.nl/lichtmeting

Spectroscopie en fotonica innovatief vakgebied

Spectroscopie is een onderdeel van het vakgebied fotonica, een innovatief vakgebied dat hevig in beweging is. Zo werd twee weken geleden de TROPOMI satelliet gelanceerd die met behulp van fotonica vanuit de ruimte de luchtkwaliteit op aarde gaat meten.

Door zelf met de spectroscoop onderzoek te doen, leren leerlingen spelenderwijs over de belangen van fotonica en spectroscopie. Vandaar ook dat GLOBE Nederland in dit project samenwerkt met het innovatieve fotonicabedrijf Avantes en het platform van de Nederlandse fotonica industrie PhotonicsNL.

Tekst: Matthijs Begheyn, GLOBE Nederland; Caroline Bach, Avantes; Guus Taminiau, PhotonicsNL
Foto's: Nationale Lichtmeting