Nederland groeit dicht als we niet oppassen

Deze week staat de nieuwe ploeg van ministers en staatssecretarissen op het bordes, met een minister voor klimaat (Economie en Klimaat) en een minister voor natuur (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit). Naar de woorden natuur en landschap moet in het regeerakkoord met een vergrootglas  worden gezocht (wel is sprake van politiek landschap, medialandschap en zelfs bankenlandschap), en dat is ronduit zorgwekkend. In de strijd tegen klimaatverandering wordt vol ingezet op beperking van CO₂. Dat lijkt logisch, maar er schuilen een paar flinke adders onder het gras. Eén van de grootste effecten van de klimaatverandering in ons land is de toename van de productie van biomassa in het plantendek door gemiddeld hogere temperaturen, een langer groeiseizoen en meer neerslag (veel mensen zien dit effect in hun eigen tuin, waar je meer hebt te snoeien en te wieden dan voorheen). Dat leidt tot flink wat extra CO₂-vastlegging, niet alleen in struweel en bos, maar ook in hoge grassen en ruigten. Goed nieuws voor bijvoorbeeld Jesse Klaver, die de groene toekomst van Nederland min of meer ophangt aan de vast te leggen megatonnen CO₂. Maar het gaat ten koste van onze rietmoerassen, heiden, hooilanden en graslanden, die je alleen kunt behouden door op gezette tijden te kappen, branden, maaien of beweiden.

Ontbossing

Eenzelfde fenomeen speelt ook bij de ‘ontbossing’ van Nederland. Sinds 2013 verdwijnt jaarlijks per saldo 1.350 hectare bos in ons land, omdat er minder bomen geplant dan omgezaagd worden, in een tempo vergelijkbaar met dat in het Amazonegebied, meldt de Volkskrant op 20-09-2017. Dat was voldoende reden voor een gedegen analyse in de rubriek “Klopt dit wel?” in Sir Edmund in dezelfde krant op 30-09-2017. Het eindoordeel: “De stelling dat Nederland procentueel gezien even snel bosoppervlak verliest als het Amazonegebied lijkt correct.” Nu is er niets mis met de gepresenteerde cijfers van de betrokken onderzoekers over aanplant en kaalslag van bos in ons land, maar toch is ook hier een stevige kanttekening op zijn plaats. Er wordt volledig  voorbijgegaan aan de spontane vestiging en groei van struiken en bomen in ons land, waardoor in hoog tempo vele hectaren open natuur in onze landschappen geleidelijk dichtgroeien met houtgewas.

Opdracht

Voor het behoud van onze kostbare, vertrouwde en zo gewaardeerde open cultuurlandschappen zijn blijvend flinke inspanningen vereist, en dat kost geld. Laten we niet vooruitlopen op de daden van het nieuwe kabinet, maar duidelijk is wel dat de juiste afwegingen moet worden gemaakt en dat hier een belangrijke taak ligt voor de nieuwe bewindslieden Eric Wiebes (klimaat) en Carola Schouten (natuur).

Tekst en foto's: Joop Schaminée, Wageningen Environmental Research
Leadfoto: Ameland (16 juli 2017), uitzicht op de duinen van ‘t Oerd vanaf een uitkijkpunt aan de westkant van het duingebied.