Het succesverhaal van 15 jaar otters in Nederland

Maar dat is niet het hele succesverhaal. Want er is in de afgelopen jaren hard gewerkt aan het herstel van leefgebieden en de waterkwaliteit. Het gaat namelijk niet alleen om de otter, maar om de kwaliteit van het hele gebied. Daarin leven ook allerlei andere soorten, waaronder veel Rode-Lijstsoorten, en ook de mens profiteert van de kwalitatieve verbetering voor bijvoorbeeld drinkwater en recreatie. Zo beschouwd kan de otter worden gezien als de ambassadeur van de waterrijke Nederlandse delta.

De otter stierf in Nederland uit door versnippering van zijn leefgebied, verkeer, visfuiken en milieuverontreiniging. Dat de laatste in Nederland levende otter in 1988 werd doodgereden, is geen toeval. Nog steeds speelt het verkeer een grote rol bij de sterfte van otters. Vanaf het begin was ook duidelijk dat de genetische variatie een relevante factor was bij het slagen of falen van de herintroductie. Daarom is een intensief monitoringprogramma opgesteld, dat wordt uitgevoerd door Wageningen Environmental Research (Alterra). Al sinds het begin van de monitoring in 2002 worden uitwerpselen en dood gevonden otters benut om DNA uit te isoleren. Op basis van deze DNA-profielen wordt een beeld verkregen van de genetische variatie die in de populatie aanwezig is. Tegelijkertijd geeft deze wijze van monitoring informatie over het totale aantal dieren in de populatie. Ook weten we zo wie een zoon of dochter van wie is, en welke otter zich waar heeft gevestigd. We kennen inmiddels bijna alle in Nederland levende otters. Naar schatting bestond de totale populatie in de winter van 2015-2016 uit zo’n 185 exemplaren. Op dit moment worden de laatste analyses voor de winter van 2016-2017 uitgevoerd.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.

15 jaar otters in Nederland (Bron: Wageningen Environmental Research (Alterra))

Verkeer

Het aantal doodgereden dieren is groot en neemt nog steeds toe: in 2015 waren dat er 49. De groei van het aantal slachtoffers is weliswaar proportioneel met de toename in de populatieomvang, maar laat zien dat het oplossen van verkeersknelpunten nog steeds belangrijk is. De afgelopen jaren is er met succes gewerkt aan het aanpassen van verkeersknelpunten waar veel verkeerslachtoffers vielen, zoals de A6 langs het Tjeukemeer.

Genetische variatie

De genetische variatie was een ander zorgpunt, maar die lijkt zich nu, na een periode van afname, te stabiliseren. Het aantal genetische varianten in de totale populatie neemt weer iets toe, niet alleen doordat niet-verwante dieren zijn bijgeplaatst, maar ook doordat weer af en toe otters van Duitse origine in Nederlandse wateren opduiken. Deze nieuwe dieren moeten zich echter nog beter met de populatie mengen, en het is dan ook nog steeds belangrijk om een vinger aan de pols te houden.

Tekst en film: Wageningen Environmental Research (Alterra)
Foto: Bart Beekers, ARK