Nieuwe purpermot in Nederland

Tijdens een vegetatie-excursie op 17 april 2017 naar Zuid-Limburg, werd te Valkenburg door Maarten Immerzeel, Jan Borst en Dennis Maas bij toeval een aantal afwijkingen opgemerkt aan de jonge bladeren van haagbeuk. Dit terwijl de aandacht op dat moment helemaal niet lag bij de vlinders, maar bij een toevallig ontdekte dassenburcht, en enkele 'outsiders' van de groep uit interesse de omliggende vegetatie inspecteerden. Men wist onmiddellijk dat het hier ging om een vraatspoor van een insect. Met behulp van een bladmineerders-app leek het te gaan om de purpermot Paracrania chrysolepidella. In totaal werden drie van deze vraatbeelden, bladmijnen genaamd, met rups en al verzameld en nader gefotografeerd. Willem Ellis, specialist op het gebied van bladmijnen, bevestigde de determinatie en schreef euforisch dat de mijnen overeenkomen met de kenmerken van Paracrania chrysolepidella, alsmede dat ook de rups overeenkomstige kenmerken vertoont in het halsschild. Ook Tymo Muus van Microlepidoptera.nl schaarde zich achter de determinatie.

Dit betekent dat we een soort aan het bestaande lijstje van zes in Nederland voorkomende purpermotten kunnen toevoegen. Purpermotten, Eriocraniidae, zijn échte voorjaarsvlinders. Je komt ze vooral tegen in maart en april. De vlinders hebben veel weg van vliegen waarbij de vleugels belegd zijn met glanzende paarse, zilveren, gouden of purperen schubben. In tegenstelling tot diverse andere vlinders hebben deze vlinders tasters en mini-kaken waarmee ze stuifmeel tot zich nemen. Denk aan het stuifmeel van wilgenkatjes. De vlinder zelf is erg lastig te onderscheiden van de roze purpermot, Eriocrania cicatricella. Bij beide soorten is er enig onderscheid te maken tussen de wat fletsere wijfjes en de roze gevlekte mannetjes. Een indicatie is de wat slankere vleugel bij P. chrysolepidella, waar de soort de conceptuele naam 'slanke purpermot' aan ontleent. Microscopisch is de soort overigens wel goed te scheiden van verwante soorten. Op deze website over bladmineerders kunt u meer lezen over deze soort.

Tekst: Tymo Muus, Microlepidoptera.nl
Foto's: Giel Bongers (leadfoto: de vondst van de mijn); Maarten Immerzeel & Magnus Inger