Vroege voorjaarsbloeiers kondigen lente aan

Maart is bij uitstek de tijd waarin veel stinzeplanten bloeien. Krokussen, Sneeuwklokjes en Geelsterren kleuren bermen, tuinen en bossen en kondigen de lente aan. In oudere loofbossen en bosranden profiteren Slanke sleutelbloem, Bosanemoon en Donkersporig bosviooltje van het licht op de bosbodem omdat de bomen nog geen bladeren hebben. Deze vroege voorjaarsbloeiers bloeien tot mei en de bovengrondse delen van deze planten sterven af als het gebladerte van de bomen te weinig licht doorlaat.

Klimopereprijs is een klein éénjarig plantje van de drogere en voedselrijkere gronden in bermen en bossen. De 3-lobbige blaadjes hebben enigszins de vorm van Klimop. Typisch voor de planten uit de Ereprijsfamilie zijn de bloemen. Ze bestaan uit vier blauwe, witte of lilakleurige kroonbladeren waarvan er drie gelijk van vorm zijn en ééntje een stuk kleiner is.

Paarse en Bleke schubwortel zijn twee zeer zeldzame en bijzondere voorjaarsbloeiers. Deze respectievelijk paarse en bleekroze gekleurde planten zijn parasieten en hebben dus niet de bladgroenkorrels die verantwoordelijk zijn voor de groene kleur van planten. Bladgroenkorrels zijn nodig voor de fotosynthese van planten. Fotosynthese is het proces waarin koolstofdioxide (CO₂) wordt omgezet in koolhydraten (= energie voor de plant) en zuurstof. De zuurstof wordt weer afgegeven aan de lucht. Parasitaire planten, zoals de schubwortels halen hun koolhydraten bij andere planten en hebben dus zelf geen bladgroen nodig. Paarse Schubwortel parasiteert op de wortels van wilgen en populieren en wordt gevonden in rivierbegeleidende elzen- en populierenbossen, in heggen, struwelen en in hakhout. In Nederland groeit deze fraaie plant vooral in parken en heemtuinen. Bleke schubwortel leeft op hazelaar, populier en iep en is sinds 2015 te vinden op één wilde groeiplaats in Zuid-Limburg. Verder komt de soort voor in enkele heemtuinen en in een berm in Ridderkerk, alwaar zij waarschijnlijk met plantgoed is aangevoerd.

In vochtige en voedselrijke bermen en graslanden en langs oevers laten Gewoon speenkruid en Groot hoefblad zich zien. Speenkruid is onmiskenbaar door haar stervormige boterbloemgele bloemen en is een vrolijke noot in het verder nog grauwe landschap. Groot hoefblad is één van de weinige plantensoorten die eerst bloeit en dan pas blad vormt, een zogenaamde naaktbloeier. Deze tweehuizige plant vormt massavegetaties waarin meestal óf alleen mannelijke óf alleen vrouwelijke planten aanwezig zijn. De paarsroze tot bleekgele bloemen groeien in dichte trossen. De grote ronde bladeren verschijnen pas aan het eind van de bloeitijd eind april.

Een andere naaktbloeier is Boswilg. Voor liefhebbers van zweefvliegen, hommels, bijen en (nacht)vlinders begint het seizoen pas goed als Boswilg bloeit. Deze boom is de eerste plant in het voorjaar die insecten in ruime mate van stuifmeel en nectar voorziet. Op zonnige dagen is het een drukte van jewelste en zijn al die insecten verantwoordelijk voor een goed hoorbaar gezoem.

En heel misschien, op de zonnige luwteplekjes waar het net een paar graden warmer is, vindt je alvast een vroege Gewone dotterbloem of Pinksterbloem.

Tekst: Leonie Tijsma, Floron
Foto's: Joop Verburg; Piet Bremer; Willem Braam